Κρατικές εκθρονίσεις και ενθρονίσεις

Για όσους γνωρίζουν το βίο και την πολιτεία του ΚΘΒΕ, οι πρόσφατες αναταράξεις δεν πρέπει να ξάφνιασαν. Όσα χρόνια θυμάμαι το Κρατικό, όλο σε κρίση βρίσκεται. Κάθε διευθυντής και κρίση. Κάθε κυβέρνηση και κρίση. Δεν εξετάζω ποιος κερδίζει στο ζύγι των εντυπώσεων. Το βέβαιο είναι ότι, όπως σε κάθε σχέση έτσι και στις σχέσεις που ρυθμίζουν την πορεία του Κρατικού το φταίξιμο δεν πάει μονόπαντα.
Όλοι φταίνε, ο καθένας από το πόστο που υπηρετεί. Η ουσία από όλο αυτό το ξίδι και τη χολή που χύνονται ένθεν κακείθεν είναι μία: το ΚΘΒΕ όχι μόνο δεν βγαίνει σοφότερο  και παραγωγικότερο μέσα από κάθε κρίση, αλλά χειρότερο. Και αυτό είναι λόγος ανησυχίας, γιατί δεν μιλάμε για οποιοδήποτε θέατρο. Μιλάμε γα το συγκεκριμένο Κρατικό, το βαρόμετρο της θεατρικής ζωής της πόλης.

Αυτό το θέατρο λοιπόν ποτέ δεν μπόρεσε (πλην εξαιρέσεων) να πορευθεί ελεύθερα. Πάντοτε σκόνταφτε πάνω σε κάποιον --πολιτικό, τοπικό παράγοντα, παρατρεχάμενο, συνδικαλιστή (τεχνικό ή ηθοποιό ή διοικητικό), ανίκανο ή ανέτοιμο διευθυντή, δεν έχει σημασία. Σημασία έχουν τα αποτυπώματα που άφησε αυτή η περιπέτεια στο σώμα του. Και δυστυχώς είναι σε όλους ορατά και διόλου ευχάριστα. Ενώ τα όμορα (και φτωχότερα) θέατρα  των πρώην ανατολικών χωρών τρέχουν ασθμαίνοντας να προλάβουν τον 21ο αιώνα, το Κρατικό ούτε τρέχει ούτε ιδρώνει. Αρκείται να παρακολουθεί τα τρένα να φεύγουν τη στιγμή που θα μπορούσε να κάνει «παπάδες» σε αυτό το πάλαι ποτέ σταυροδρόμι των πολιτισμών που λέγεται Θεσσαλονίκη, σ’ αυτή την πόλη που δείχνει να έχει πια παραδοθεί στην ευφορία των φραπέδων.

Το βασικό πρόβλημα με όλους όσους ορίζουν την (κακή του) τύχη είναι ότι δεν έχουν καταλάβει πραγματικά σε πιο κόσμο ζούμε και ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος ενός μεγάλου και δη ενός κρατικού θεατρικού οργανισμού. Δεν έχουν καταλάβει ότι το να κάνεις σήμερα θέατρο δεν είναι παίξε γέλασε. Δεν σηκώνει τσαπατσουλιές, ερασιτεχνισμούς και τοπικισμούς. Και κυρίως, δεν σηκώνει την εσωστρέφεια. Το καλό θέατρο σήμερα έχει ανάγκη από κόσμο με κοσμοπολίτικη νοοτροπία, κόσμο ενημερωμένο και σε θέση να απαντήσει δυναμικά στις πολιτιστικές προκλήσεις που επιβάλλονται στην κοινωνία, κόσμο που δεν φοβάται τους κραδασμούς και τις συγκρούσεις, κόσμο που μπορεί και αντιστέκεται στην ισοπέδωση, που  ξέρει να υπερασπίζεται τη σχετικότητα, τη σημασία της αμφιβολίας και κυρίως της υπέρβασης.

Το να κάνεις θέατρο σήμερα δεν αρκεί η γνωριμία με τα μεγάλα κείμενα. Χρειάζεται οπωσδήποτε μια μορφή θεατρικής διπλωματίας που ακόμη και προηγμένες θεατρικά χώρες όπως η Γερμανία, η Αγγλία κ.ά. ασκούν με πείσμα και πίστη ώστε να πετύχουν την καλύτερη προβολή του πολιτισμού τους. Κάποτε πρέπει να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη και των ξένων, που σημαίνει να πηγαίνουμε στα σωστά μέρη, με το σωστό έργο και τους σωστούς εκπροσώπους. Κάποτε πρέπει να φιλοξενούμε τους σωστούς ανθρώπους, δηλαδή εκείνους που μπορούν να κάνουν την ουσιαστική διαφορά μέσα στους ευρωπαϊκούς και ασφαλώς τους εγχώριους θεσμούς. Κάποτε πρέπει να βρούμε τρόπους να ενθαρρύνουμε τους νέους δημιουργούς, δικούς μας και ξένους, να τους δίνουμε βήμα. Μόνο μέσα από την εξωστρέφεια θα προκύψουν οι αναγκαίες συμπαραγωγές, οι μελλοντικές συνεργασίες, οι υποσχόμενες διασυνδέσεις, οι χρήσιμες αποτιμήσεις. Το καλό θέατρο δεν πρέπει να γερνάει μαζί με τους θεατές του, αλλά να ωριμάζει. Και το ΚΘΒΕ δυστυχώς έχει προ πολλού γεράσει. Εκείνο που δεν λέει να γεράσει είναι το αέναο πηγαινέλα διευθυντών, καθώς και η αέναη διάθεση εκπαραθύρωσής τους. Έτσι όμως δεν κάνεις θέατρο, κάνεις καραγκιοζιλίκια.

Ένα έχω να προτείνω: μόνο μια επανίδρυση θα μπορούσε να ξαναδώσει ζωή σε αυτό το καλλιτεχνικό ΚΑΠΗ που μόνιμα δυσλειτουργεί περιμένοντας μοιρολατρικά τον χρόνο να το αποτελειώσει.

7/6/2009