Είδα ξανά το «Κύμα».
Την πρώτη φορά ήταν στο Υπερώον, τώρα στη μεγάλη σκηνή της Μονής Λαζαριστών.
Και πιστέψτε με, μιλάμε για μια άλλη παράσταση. Κυριολεκτικά. Περιορίζοντας στο
ελάχιστο τα σκηνοθετικά του ευρήματα (που τόσο πολύ του αρέσουν και καμιά φορά
τον παγιδεύουν), ο Γιάννης Ρήγας ξεκαθάρισε έξυπνα την αντιπαραθετική λογική
του κειμένου (εμείς και οι άλλοι)
και με καλά ζυγισμένες επιλογές συνέθεσε ένα
σκηνικό θέαμα που είχε από όλα: ρυθμό, εικαστική ευαισθησία, εύστοχα
γκρουπαρίσματα, καλές (ανθρώπινες) γέφυρες ανάμεσα στις σκηνές, λιτότητα και,
κυρίως, μια νεανική ομάδα δοσμένων συντελεστών που πάλεψαν να κατεβάσουν στην
πλατεία την ουσία του έργου.
Με τους νέους
Καλός
γνώστης της ψυχολογίας νέων ηθοποιών, ο Ρήγας έβγαλε και καλό μέταλλο.
Περιόρισε το υπερπαίξιμό τους (χαρακτηριστικό των νέων και άπειρων παιδιών που
νομίζουν πως φωνάζοντας, υπερτονίζοντας και υπογραμμίζοντας καταθέτουν ερμηνεία
και πείθουν) και τους έσπρωξε να παίξουν με απλότητα και φυσικότητα την ιστορία
του καθηγητή Τζόουνς που επιχείρησε το 1969 αυτό το πείραμα με το ναζισμό σε
παιδιά γυμνασίου στην Καλιφόρνια, ώστε να δείξει πως, με επιδέξιους χειρισμούς,
μπορούν πολύ εύκολα να χειραγωγηθούν και να μετατραπούν σε άβουλες και
επικίνδυνες μάζες.
Στον
πρωταγωνιστικό ρόλο ο Δημήτρης Κοντός ήταν ένας συγκροτημένος και
επικοινωνιακός καθηγητής. Με αυτοπεποίθηση και σωστό σκηνικό γκέστους, ράντισε
με σιγουριά και θετικά vibes
τα στίφη των μαθητών του. Σαφώς βελτιωμένη σε σχέση με την περσινή της εμφάνιση
στον ίδιο ρόλο η Μαρία Καραμήτρη. Λιτή και ουσιαστική. Νομίζω πως ήταν σωστή η
απόφαση να εγκαταλειφθεί ο ρόλος του διευθυντή που είδαμε στο Υπερώον. Πολύ
«ταξιδιάρικα» τα εθνικά λαϊκά/δημοτικά τραγούδια που ακούσαμε (από Ρωσία,
Αρμενία, Τουρκία κ.λπ), ερμηνευμένα από νέους ηθοποιούς με ωραίες φωνές. Έδωσαν
έναν ιδιαίτερο «μεταναστευτικό» στίγμα στο έργο. Ο Κ. Γεράρδος χορογράφησε την
κίνηση με απλά και καθαρά μέσα που υπογράμμισαν στα σωστά σημεία τις
σκηνοθετικές επιλογές.
Συμπέρασμα: μια
παράσταση από την οποία οι νέοι, κυρίως, θα μάθουν πολλά. Χωρίς να κραυγάζει,
να πολώνει συναισθήματα και να λαχανιάζει, λέει τα σύκα σύκα και τη σκάφη
σκάφη, με τη δέουσα θεατρική ευαισθησία και γνώση.
Ημιτελής «άλλη»
κίνηση
Τι είναι τελικά ένα
θεατρικό έργο; Όπως εξελίσσεται η τέχνη του θεάτρου και των παραστατικών τεχνών
γενικότερα, είναι αδύνατο να δοθεί κάποιος απόλυτος ορισμός. Τα στεγανά έχουν
πέσει εντελώς. Δεν υπάρχουν ξεκάθαρα ειδολογικά περιγράμματα, όπως δεν υπάρχουν
και αντικειμενικά κριτήρια. Ένας χορευτής, για παράδειγμα, θα δει και θα
σκηνοθετήσει ένα δρώμενο με βάση τις δικές τους επιλογές, ένας εικαστικός το
ίδιο, ένας θεατρικός σκηνοθέτης το ίδιο και πάει λέγοντας.
Τα λέω όλα αυτά με αφορμή τη χοροθεατρική
περφόρμανς «Μια άλλη κίνηση» που είδαμε στην Αυλαία», βασισμένη στο ομότιτλο
κείμενο της Σάσας Νάτση και σκηνοθετημένη από τον Κώστα Γεράρδο, για λογαριασμό
της ομάδας Vis Motrix.
Ένα θέαμα επικεντρωμένο στις ανθρώπινες σχέσεις, στην εκμετάλλευση και τον
έρωτα, με ορισμένες ευφάνταστες σκηνικές εικόνες, με χορταστικότερη την πρώτη,
την ομαδική: χάρμα ιδέσθαι.
Εξαιρετικής σύλληψης και η ιδέα της
τρισδιάστατης βιντεοπροβολής, με το εντυπωσιακής βιομηχανικής αισθητικής
εργοστάσιο, με τις επιβλητικές καμινάδες να βγάζουν καπνό και το ακόμη πιο
εξαιρετικής έμπνευσης σημείο, όπου μια σκιώδης φιγούρα από το βίντεο
εμφανίζεται στην είσοδο του εργοστασίου και ανοίγει διάλογο με τους ηθοποιούς
στη σκηνή. Έξυπνη διαδραστική λύση (το αξιόλογο εικονικό περιβάλλον το
υπογράφει ο Στάθης Μήτσιος) που ομολογώ πως μου άνοιξε την όρεξη και για
παρακάτω. Το περίμενα. Περίμενα μια εξέλιξη στις σχέσεις τεχνολογίας και λάιβ
θεάματος, που θα διεύρυνε ακόμη πιο πολύ τους ορίζοντες του έργου και θα
δημιουργούσε επιπλέον επίπεδα δράσης και περισσότερες εκπλήξεις. Θα ήταν η
ολοκλήρωση της τροχιάς της «άλλης κίνησης». Αυτή η εξέλιξη δεν ήρθε, ωστόσο το
προσμετρώ στα υπέρ της σκηνοθεσίας το γεγονός ότι, από την αρχή, δεν άφησε τη
βιντεοπροβολή να λειτουργήσει ως παθητικό φόντο. Αναζήτησε και σε αρκετές
περιπτώσεις βρήκε τρόπους ώστε να είναι μέσα στη δράση, αλλοτε ως ισότιμος
παρτενέρ και άλλοτε ως τόπος δράσης και απόδρασης.
Ενστάσεις
Οι βασικές μου ενστάσεις επικεντρώνονται
στο τελευταίο 20λεπτο περίπου, το οποίο, σε αντίθεση με την πυκνότητα και τη
ρυθμικότητα του πρώτου μέρους, εμφάνιζε αμηχανίες, κοιλιές και μια περίεργη
δυστοκία στην εξεύρεση λύσεων. Για παράδειγμα, ήμουνα σίγουρος ότι η σκηνοθεσία
θα επανέφερε το αρχικό ensemble με νέες χορογραφικές λύσεις, ώστε να κλείσει
όσο εντυπωσιακά άρχισε. Δεν το έκανε. Νομίζω, κακώς.
Όσο για το κείμενο της Νάτση, σαν
πρωτόλειο μου φάνταζε. Μάλιστα, όσο πιο πολύ προσπαθούσε να απελευθερώσει μια
αύρα ποιητική ώστε να μας κερδίσει, άλλο τόσο ψεύτιζε τα συναισθήματα που
υποτίθεται υποστήριζε. Οι εγγενείς αδυναμίες του εκτιμώ πως δυσκόλεψαν παρά
διευκόλυναν το παραστασιακό μέρος.
Συντελεστές
Εκεί όπου πατούσε γερά στις εικόνες και
τα σώματα, η σκηνοθεσία του Γεράρδου είχε ευρηματικότητα και κυρίως αγωνία. Και
εννοώ αγωνία στην αναζήτηση της «άλλης κίνησης», που δεν ήταν απλώς θέμα
περιεχομένου (επίπεδο ιστορίας) αλλά πιο πολύ αισθητικής. Πάντως και οι οκτώ
ηθοποιοί της διανομής κατέθεσαν ύφος και ήθος. Ο Νίκος Ορτετζάτος και ο
Γρηγόρης Παπαδόπουλος, με την εμπειρία τους και την καλή υποκριτική τους
θωράκιση, μπήκαν μπροστά και, μαζί με ένα ταλαντούχο τιμ συνοδοιπόρων, οδήγησαν
τους θεατές στα μονοπάτια ενός χοροθεατρικού θεάματος που, παρ’ όλες τις
αμηχανίες και αδυναμίες του, είχε κομψότητα και φρεσκάδα (ειδικά στο πρώτο μέρος).
24/11/2013
