Θεατρική Θεσσαλονίκη: απολογισμός 2017






Να πω εξαρχής ότι δεν είδα όλες τις φετινές παραγωγές που παρουσιάστηκαν στις θεατρικές σκηνές της πόλης. Ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατο. Είδα όμως τις περισσότερες. Περίπου ένα 80%. Και με βάση αυτό το ποσοστό πορεύτηκα. Αν έπεσα έξω στη γενική αποτίμηση, ο χρόνος θα δείξει. Μέχρι τότε, ας δούμε πώς διαμορφώθηκε η χρονιά που πέρασε, αρχίζοντας με κάποια ποσοτικά στοιχεία και κάποιες (μοιραία) αναπόφευκτες συγκρίσεις.
Share:

Επικοινωνώντας με τον νέο θεατή







Από τη στιγμή που δεχόμαστε ότι το θέατρο υπάρχει μόνο στα μάτια του κάθε θεατή ξεχωριστά, εκτιμώ πως ο ασφαλέστερος τρόπος να αρχίσουμε τη συζήτησή μας είναι να αναλύσουμε τη φυσιογνωμία αυτού του θεατή, εν προκειμένω του ηλικιακά νέου, πώς διαμορφώνεται, κάτω από ποιες συνθήκες και πώς επηρεάζει τελικά και την ίδια τη φυσιογνωμία του θεάτρου, καθώς και την εκπαιδευτική του αποτελεσματικότητα.
Share:

Όταν οι λέξεις θυμώνουν: (Σ)το Σπιρτόκουτο







Kάθε λογοτεχνικό, και κυρίως θεατρικό, έργο οφείλεις πρωτίστως να το δεις στα χρονικά όρια της εποχής στην οποία και για την οποία γράφτηκε, πριν προχωρήσεις σε συγκρίσεις, ερωτήσεις περί διαχρονικότητας, βιωσιμότητας κ.λπ. Και το Σπιρτόκουτο, η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του Γιάννη Οικονομίδη, δεν αποτελεί εξαίρεση. Για τη σωστή αξιολόγησή της, επιβάλλεται η ένταξή της στο ιστορικό πλαίσιο όπου πρωτοεμφανίστηκ.
Share:

Ένας ανούσιος Ριχάρδος



O Ριχάρδος ΙΙ (1595) εστιάζει στη σύγκρουση δύο εντελώς διαφορετικών ανδρών, του Μπόλινγκμπροκ, ο οποίος, αν και δεν έχει νομικά ερείσματα στον θρόνο, στο τέλος τον κερδίζει γιατί τον θέλει και μπορεί, και του ανίκανου μονάρχη Ριχάρδου, ο οποίος αγνοεί τις πιο βασικές αρχές του διοικείν, όπως για παράδειγμα, ότι πρέπει να σέβεται τους υπηκόους του και κυρίως αυτούς με τους οποίους συνεργάζεται, ότι πρέπει να ακολουθεί κάποιους κανόνες και ότι η εξουσία του εξαρτάται εν πολλοίς και από τη θέληση των εξουσιαζόμενων, με άλλα λόγια ότι δεν είναι θεόσταλτη.
Share:

Φωτογραφία, Freak Shows και Θέατρο στην υπηρεσία της Βιομηχανικής Επανάστασης







Για έναν αιώνα, όπως ο 19ος, παθιασμένο με την αναζήτηση τεκμηρίων, αποδείξεων και πραγματικών στοιχείων, τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι πιο ταιριαστό από τη φωτογραφία, η οποία μπήκε στη ζωή του ανθρώπου το 1826, όταν ο Νικηφόρος Νιέπς (Nicéphore Niépce) κατάφερε να αποτυπώσει απευθείας σε "θετικό" (ηλιογραφία) την πρώτη φωτογραφία της ιστορίας, χάρη στη χρήση ενός παραγώγου του πετρελαίου.
Share:

Aπό την ποιητική του μοντέρνου στην ποιητική του μεταμοντέρνου: εμπλουτισμένος πίνακας




Ποιητική του μοντέρνου

Ποιητική του μεταμοντέρνου



ΠΡΩΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Πώς ερμηνεύω τον κόσμο όπου συμμετέχω; Και τι είμαι μέσα σ’ αυτόν; Τι κόσμος είναι αυτός; Τι μπορεί να γίνει; Ποιος από τους εαυτούς μου συμμετέχει;
Τι είναι πραγματικό; Ρεαλισμός-Νατουραλισμός Τι είναι πραγματικό; Αντινατουραλισμός/Φαντασία
Πώς γνωρίζω; Αντικειμενικότητα. Λογική & εμπειρία Πώς γνωρίζω; Κοινωνική υποκειμενικότητα
Ποιος είμαι; Tabula rasa/Φύση/Επιλογή/Βεβαιότητα Ποιος είμαι; Κοινωνικός ντετερμινισμός/Σύγκρουση ομάδων
Πώς πρέπει να ζήσω; Ατομικισμός/διαφορά Πώς πρέπει να ζήσω; Oμαδικότητα/Ισότητα φύλων/φυλών






ΕΜΦΑΣΗ: ΕΜΦΑΣΗ:
Οικονομία Κουλτούρα
Καπιταλισμός Ύστερος καπιταλισμός
Παραγωγή Κατανάλωση
Γνώση Επικοινωνία
Επιστήμες Ουμανισμός
Μετακίνηση από την αξία χρήσης στην αξία ανταλλαγής Μετακίνηση από την αξία ανταλλαγής στην αξία σημείων
Μηχανική τεχνολογία Ψηφιακή τεχνολογία
φαλλοκεντρισμός φεμινισμός
Οριενταλισμός/αποικιοκρατισμός αντι-αποικιοκρατισμός
Ιστορία: προοδευτική Παγκοσμιοποίηση
Ιστορία: συμπαγής Πολυπολιτισμός/Παγκοσμιοποίηση
Η μεγάλη αφήγηση (master narrative) μέσω της επιστήμης/τεχνολογίας




Σκεπτικισμός, απορία / Ιστορία ένας μύθος/κατασκευή / Ιστορία με ρωγμές / Θρησκείες της Νέας εποχής 



ΕΠΙ ΜΕΡΟΥΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΠΙ ΜΕΡΟΥΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ
Έργο—μοναδικό. Συγκεκριμένο. Κείμενο=Διακείμενο. Corpus θραυσμάτων
Συγγραφικά δικαιώματα—δεδομένα. Συγγραφέας=(Ανα)δημιουργός/Bricoleur/Auteur
Συγγραφέας/δημιουργός—αμετακίνητο δεδομένο Θάνατος του συγγραφέα = γέννηση του αναγνώστη/δέκτη = παραγωγού
Θέατρο (έργο, παράσταση) = Το τελικό παράγωγο (κλειστή διαδικασία). Μεταθέατρο = Θέατρο ως (ανοικτή) διαδικασία
Πρωτεύουσες πηγές Δευτερεύουσες πηγές/χωρίς αφετηρίες
Καταβολές/αφετηρίες Παλίμψηστο παρελθόντων, παρόντων και μελλοντικών ιχνών / Παστίς (pastiche): μείξη και υιοθέτηση μορφών / Ελεγχόμενη αταξία
Κληρονομιά/Παρελθόν Κληρονομιά =τράπεζα μνήμης που μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί
Το σοκ που προκαλεί το παλιό μέσα από ένα καινούριο ανακάτεμα
Συμμετοχή στο ασυνάρτητο τοπίο  της κουλτούρας
Παραδειγματικό Συνταγματικό
Μεταφορά Μετωνυμία
Σύμπτωμα/αποτέλεσμα Επιθυμία
Μεταφυσική Ειρωνεία
Γείωση, ομαλή (δια)ρύθμιση Προβολή λέξεων, χαρακτήρων, δράσεων μέσα από την επίδειξη, τις απότομες διακοπές, τις ρήξεις
Ψευδοεικόνα μη διαμεσολάβησης Τα σημεία ως σημεία
Γενεαλογική καθαρότητα: παραγωγή Υβριδικότητα (μείξη ειδών): ανα-παραγωγή
Λογοτεχνία-Αλήθεια Επιτελεστικότητα (περφόρμανς)
Καινοτομία: ακύρωση του προσφύματος «ανα» Απολαυστική επαναληπτικότητα
Ο θρίαμβος του «ανα»: ανα-κατασκευάζω, ανα-μειγνύω, ανα-τυπώνω. Remix, remake
Διάκριση υψηλού-λαϊκού Ακύρωση διάκρισης υψηλού-λαϊκού
Αριστουργήματα (ξεχωριστά και υπεράνω) Τέλος αριστουργημάτων μέσα από την προσάρτηση λαϊκών μορφών  έκφρασης (τηλεόραση, κινηματογράφος, καρτούν, pulp fiction, Τύπος, καθημερινά καταναλωτικά αγαθά  κ.λπ)
Αντι-λαϊκότητα POP: παροδική, αναλώσιμη, χαμηλό κόστος, νέα, έξυπνη, σέξι, παιγνιώδης, φανταχτερή, αποενοχοποιημένη




Αντι-εμπορικότητα
Αντι-pop
Σοβαρότητα



ΔΟΜΗ
Ιεραρχία (ελεγχόμενο παιχνίδι σημαινόντων) Διασπορά=ελεύθερο παιχνίδι σημαινόντων
Ενότητα Διαφορά—αυθαίρετες ή σκόπιμες ρήξεις με τις συμβάσεις, τις προσδοκίες
Τάξη Αντιπαραθέσεις, αντιστίξεις
Συνδυαστική λογική Αντι-φόρμα (ανοικτή)
Εγκιβωτισμένη πληροφόρηση—ολοκληρωμένη Ανοικτά πλαίσια, δημιουργικός αυθορμητισμός, χαλαρότητα
Οριστικό κλείσιμο Αυστηρή τοποθέτηση σημείων Απο-εδαφικοποίηση
Ευταξία Μεταμόρφωση
Συν-κέντρωση Ρευστότητα, αστάθεια, αταξία
Σταθερότητα Εκ-κέντρωση,
Διαχωρισμός σκηνών δηλωτικός κάποιας λογικής σχέσης: αρχή, μέση τέλος Ξαφνικοί διαχωρισμοί σκηνών: αυθαίρετες (ή απρόσμενες)  αλλαγές τοποθεσίας, χρόνου κ.λπ.
Κάθε σκηνή σε διαλογική σχέση με την προηγούμενη ή την επόμενη
Νατουραλισμός Υπερνατουραλισμός
Αναπαράσταση Παράσταση/Επιτέλεση/Διαμεσολάβηση
Απουσία διαμεσολάβησης Επιτέλεση= μεταμορφώσεις
Αναπαράσταση: ορίζεται από το περιεχόμενο



Επιτέλεση: συμπτωματική (εξαρτάται από το κοινό, τη θέση, την κατάσταση, τον περφόρμερ, εδώ και τώρα)
Παρουσία διαμεσολάβησης
Διεύρυνση του πεδίου
Η τέχνη επανα-ενσωματώνει





ΣΤΟΡΙ
Μίμηση (έργο) Αντι-μιμητικό σύμπαν
Κλειστή φόρμα και κλειστός κόσμος (διηγητικό σύμπαν) Ανοικτή φόρμα=Γεγονός/συμβάν /διασπορά
Πλαισιωμένη πραγματικότητα Ενέργεια
Δεδομένο νόημα Μη πλαισιωμένη πραγματικόητα=Μεταβαλλόμενο  νόημα
Συγκεντρωτικός κόσμος—πουθενά ρωγμές Aνεπίδοτο νόημα
Φυγόκεντρος κόσμος, πολυπρισματικός
Πολυκεντρικός κόσμος—εμφανείς ρωγμές
Ομοιογένεια Ετερογένεια/υβριδικότητα
Λογική κλειδαρότρυπας Λογική καλειδοσκοπίου
Συγκεκριμένη ιστορική περίοδος Έντονες στιγμές
Η ιστορία ως μια συνέχεια. Οπότε: Πολλές μικροαφηγήσεις—ιστορική  ασυνέχεια
Ορίστε η πραγματικότητα Επεισοδιακός κόσμος
Ορίστε η αλήθεια Σκόρπιες πληροφορίες—ημιτελείς.
Οπότε:
Πού είναι η πραγματικότητα; Ποιο είναι το πραγματικό; Το αληθινό;
Απουσία της παρουσίας (εκεί και τότε) Υλικότητα της παρουσίας (εδώ και τώρα)
Νατουραλισμός Υπερνατουραλισμός (Hypernaturalism)
Πλαισιωμένη πληροφόρηση: όλα έχουν ήδη ειπωθεί Σκόρπια πληροφόρηση: ρευστή, άλογη, μετακινούμενη, χαλαρά ή αυθαίρετα δομημένη
Already always—τίποτα δεν μένει να ξαναειπωθεί Η απεραντοσύνη του κειμένου
Η περατότητα του κειμένου
Δραματική δράση Αφηγηματική δράση
Αλληλοεξάρτηση των σημείων Αυτονομία σημείων
Λογική κι όχι παίγνιο Παιγνιώδης εξάρτηση
Μονίμως απών  (εκεί και τότε) Το μόνιμο παρόν (εδώ και τώρα)
Ενιαίο δομικό σύνολο Η κίνηση του κόσμου σαν παιχνίδι
Πληρότητα και καθαρότητα περιόδων Συγκερασμένες ή αντικρουόμενες περίοδοι
Η ιστορία και το θέατρο ως δεδομένα (οριστικά)=μια ανακάλυψη που έχει ήδη συντελεστεί Η παράσταση δεν είναι δεδομένη (κλειστή): μια ανακάλυψη στη διαδικασία συντέλεσης
Διάλογος καθορίζεται από την πλοκή (=κλειστός)




Θέατρο και ιστορία ως πορεία/διαδικασία (=όλα ανοι
κτά)

ΧΡΟΝΟΣ
Γραμμικότητα Μη γραμμικότητα
Βασική δομική αρχή: Αιτία-αιτιατό Το νόημα: αποτέλεσμα  διασταύρωσης στιγμών
Βασική δομική αρχή: Αντιπαραβολή
Χρόνος: συνεχής, δεδομένος, αντικειμενικός Χαλαρή σύνδεση των επί μέρους
Το πραγματικό διασχίζει πραγματικά όρια Χρόνος: Ασυνεχής, σχετικός. Υποκειμενικός, εξ ου και: η αργή ή γρήγορη κίνηση, η επαναληπτικότητα, επιτάχυνση, ταυτοχρονισμός, κολάζ, ταχύτητα (βλ  επιδράσεις ίντερνετ, βίντεο αρτ)
ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Ουσιοκρατικός χαρακτήρας Αντι-ουσιοκρατικός χαρακτήρας
Οι χαρακτήρες υπάκουοι στο όλον Οι χαρακτήρες ανυπάκουοι στο όλον
Αυτόνομος χαρακτήρας Κερματισμένος χαρακτήρας
Σταθερός χαρακτήρας Ρευστός χαρακτήρας
Στήριξη υποκειμενικότητας Απώλεια υποκειμενικότητας
Χαρακτήρας: ψυχολογική και συναισθηματική ταύτιση (εσωτερικότητα): βασίζεται στην ανάγκη, στην επιθυμία, σε στόχους. Συνεχείς  μεταμορφώσεις
Ενσωματωμένα χαρακτηριστικά: ένας χαρακτήρας Μόνο θραύσματα
Κάθε χαρακτήρας μια συγκεκριμένη οντότητα Εξωτερικότητα, χειρονομιακή και κινητική προβολή (επιδεξιότητα),  απουσία ψυχολογισμών
Αιτιατή σχέση ανάμεσα στον χαρακτήρα, το φύλο, την τάξη, τη γλώσσα Αντιφατικά χαρακτηριστικά
Ο χαρακτήρας παράγει τη γλώσσα Ο χαρακτήρας δεν είναι πια αναγνωρίσιμος
Χαρακτήρας και εσωτερικά κίνητρα Σύγκρουση χαρακτήρων μέσα από αντίθετες ιστορικές στιγμές, είδη, στυλ κλπ.
(Ευκλείδειος λογική) Η γλώσσα πλαισιώνει τον χαρακτήρα: αλλάζει ανάλογα με την περίσταση
Μη διαμεσολαβημένη οντότητα Η γλώσσα η αιτία του χαρακτήρα και όχι το αποτέλεσμα (Βίτγκενταϊν)
Η γλώσσα ως κίνητρο
Εναλλαγές στη γλώσσα: πιο παιγνιώδης, ευφάνταστη, πρωτότυπη
Συναντήσεις (Interfaces) ανάμεσα στον άνθρωπο και τη μηχανή
Φαντάσματα του εαυτού, ομοιώματα
Η μάσκα καλύπτει τον εαυτό
 Μεταμόρφωση, έλλειψη υποκειμενικότητας
ΗΘΟΠΟΙΟΣ


Ο ηθοποιός γίνεται ο χαρακτήρας
Ηθοποιός:  φορέας (Agent) του συγγραφέα ή του σκηνοθέτη O ηθοποιός επιτελεί εκμεταλλευόμενος τη διπλή υπόσταση της παρουσίας (απουσίας) του

Ο ηθοποιός ως υποκείμενο και αντικείμενο της όλης δημιουργικής διαδικασίας / Αποκαλυπτική εμφάνιση
Ένας χαρακτήρας/ρόλος για κάθε ηθοποιό Πολλοί χαρακτήρες/ρόλοι για κάθε ηθοποιό
Πολλαπλές ταυτότητες
Σωματικά θραύσματα τονίζονται, αντικειμενικοποιούνται
Το σώμα κερματίζεται
Η φωνή ως αυτόνομο στοιχείο
Χρήση μικροφώνων για αποστασιοποίηση: διασπορά του εαυτού (close up της φωνής χωρίς το σώμα)
Ο ηθοποιός πίσω από τον χαρακτήρα/ρόλο  (matrixed) Ο ηθοποιός μπροστά από τον χαρακτήρα/ρόλο  (dematrixed)
Μάσκα και τεχνολογία για να φωτίσουν τον χαρακτήρα (υποβοηθητικά μέσα) Interfaces ανάμεσα στον άνθρωπο και τις μηχανές
Φαντάσματα του εαυτού, ομοιώματα
Η μάσκα καλύπτει τον εαυτό: υποδηλώνει μεταμορφώσεις, έλλειψη υποκειμενικότητας
Μεταμόρφωση του άλλου (χαρακτήρας) Μεταμόρφωση του εαυτού (ηθοποιός)
Το σώμα ως ο τόπος αγώνων (βλ. φεμινισμός)
Ένας προνομιούχος αφηγητής (ελεγκτής της μίας αλήθειας) Πολλοί μη προνομιούχοι αφηγητές (βλ. πολιτική της ταυτότητας, του φύλου, γένους κ.λπ). Απουσία ελεγκτή της μίας αλήθειας
Όλη η δράση γύρω από τον πρωταγωνιστή Δεν υπάρχει (κατ’ ανάγκη) κεντρικός πρωταγωνιστής. Μπορεί να είναι και πολλοί
Ο ηθοποιός ως υποταγμένο υποκείμενο (subtextual) Επιφανειακή κειμενικότητα
Tο σώμα ως μεταφορέας  της ιστορίας κάποιου άλλου (εξυπηρετεί τη σήμανση) Το σώμα είναι η ιστορία (σημείο του εαυτού του)
Είναι το κέντρο της προσοχής, ένα αυτό-σημαίνον
Το σώμα με απόλυτους όρους









ΓΛΩΣΣΑ



Γλώσσα με λογική συνέχεια/συνέπεια (στη δημιουργία ιστοριών) Γλώσσα χωρίς λογική συνέχεια/συνέπεια (στη δημιουργία ιστοριών)
Οι λέξεις και το νόημα αλληλένδετα Οι λέξεις και το νόημα δεν είναι αλληλένδετα
Γλώσσα ως όλον Γλώσσα χωρίς συνοχή
Δοκιμασμένη Κερματισμένη
Οικεία Θραύσματα λόγου / Καινοτόμος
Σημαίνον-σημαινόμενο Αποξένωση λέξης και νοήματος—αυτό οδηγεί σε οπτικές, μουσικές, αυτοσχεδιαστικές, χειρονομιακές λύσεις (επαναφορά του θεάτρου ως τελετουργία) 
Ο διάλογος βασισμένος στη σύγκρουση (αντίθετες θέσεις) Ο διάλογος προωθεί τη σύγκρουση έμμεσα
Οι σκηνές είναι σύμπτωμα καταστάσεων, πιστεύω κ.λπ. Οι σκηνές είναι (συχνά) αυθαίρετες επιλογές
Η γλώσσα (η λέξη) σαν μέρος του συστήματος Η γλώσσα (η λέξη) σαν ένα ελεύθερο στοιχείο
Πρωτεϊκότητα
Ελεύθεροι συσχετισμοί
Η γλώσσα σαν το εργαλείο του δράματος Η γλώσσα ως υλικό του δράματος/συμβάντος
Η γλώσσα παράγει τις ιστορίες Η γλώσσα παράγει τις εικόνες
Η γλώσσα ως νόημα Η γλώσσα ως σημείο (ή ήχος) αντικείμενο
Συμβατική σύνταξη Μη συμβατική σύνταξη
Τοπία (δράσης) Τοπία γλώσσας
Οι λέξεις έχουν ιστορία  Οι λέξεις ιστορικοποιούνται
Η χειρονομία εξαρτάται από τη γλώσσα Αυτόνομη χειρονομία
Η γλώσσα αντανακλά την κουλτούρα Η γλώσσα είναι το αντίπαλο δέος της κουλτούρας
Μονολογικό έργο: ο χαρακτήρας είναι ήδη προσδιορισμένος από το ψυχολογικό του προφίλ Διαλογικό: οι χαρακτήρες διαμορφώνονται, χαράσσονται από τη γλώσσα
Χαρακτήρας και διάλογος συγκλίνουν Πολυφωνικότητα (πολλαπλές στρατηγικές ομιλίας)
Η γλώσσα σχετίζεται με την εργασία, την τάξη, την ηλικία κ.λπ. Παιγνιώδης σχέση
Το νόημα των πραγμάτων Η υλικότητα των πραγμάτων
Η αληθοφανής αναπαράσταση Η επιτέλεση της παρουσίας
Ο άλλος κόσμος (εκεί και τότε) Αυτός ο κόσμος (εδώ και τώρα)
Ο πόνος ως αναπαράσταση Ο πόνος της αναπαράστασης
Η σκέψη προηγείται της χειρονομίας Η χειρονομία προηγείται της σκέψης
Η χειρονομία προηγείται της γλώσσας
Η χειρονομία προηγείται της γνώσης
Θέατρο σαν μύθος Το θέατρο του κοινωνικού και του πραγματικού
ΚΟΙΝΟ
Το κοινό ως παθητικοί δέκτες/θεατές Το κοινό ως μάρτυρες, δυναμικές παρουσίες
Αναγνώστες Παραναγνώστες
Mορφωμένο Μαζικό
Ισχυρή μειονότητα ελέγχει Πολλές μειονότητες
Πρόσληψη: θερμή, ολοκληρωτική, τελική Πρόσληψη: cool, ανοικτή, αποστασιοποιημένη.
Ο δέκτης νιώθει «σαν στο σπίτι του». Ο δέκτης δεν νιώθει σαν στο σπίτι του
Η πολιτική του μύθου/της αναπαράστασης: Η πολιτική της πρόσληψης:
Τι σημαίνει; Το νόημα αντικείμενο διαπραγμάτευσης τη στιγμή της πρόσληψης
Μεταμορφωτική πολιτική της κατανόησης/πρόσληψης
ΕΑΥΤΟΣ
Ρομαντικό ιδεώδες: ιδιοφυία, ατομικότητα, ταυτότητα, ενότητα Κατασκευή
Γνώση (Cogito): λογοκεντρικό υποκείμενο Συμβολικό υποκείμενο
Καρτεσιανό υποκείμενο Σημείο
Το ανθρώπινο σώμα εν χώρω Έλλειψη ενότητας
Ανοικτό στο ενδεχόμενο αλλαγής
Μεταμόρφωση
Εκκέντρωση
Μερικές ταυτότητες
Εκστατικό υποκείμενο
Υποκείμενο εγγεγραμμένο στη γλώσσα
Ανακαλύπτεται ξανά η υποκειμενικότητα μέσω θραυσμάτων και πολυφωνίας
Το ανθρώπινο σώμα ως τόπος (σύμπτωμα ποικίλων ερεθισμάτων) --βλ. physical theatre
Διασπορά φωνών: νέο φως στην έννοια της υποκειμενικότητας
Ανεξάρτητη ακουστική σημειωτική
ΤΟΠΟΣ
Χώρος για την αναπαράσταση προϋπαρχόντων εννοιών, νοημάτων, κειμένων Χώρος (Σκηνή): πορεία προς την ανακάλυψη του νοήματος
Αυθεντικότητα Μη αυθεντικότητα
Μη διαμεσολάβηση Διαμεσολάβηση/τεχνολογία/αναπαραγωγή
Πραγματικό (δεδομένο) Τι είναι πραγματικό; 
Υπερπραγματικότητα (όπου έχει χαθεί το πραγματικό)
Απορίες:
Διαχωρίζονται τα μίντια από την πραγματικότητα;
Η εικόνα από την πραγματικότητα;
Χαμένες οι αφετηρίες της φωνής, της σκέψης, της αυθεντικότητας
Σημ. Ο παραπάνω πίνακας είναι μια εμπλουτισμένη μορφή του πίνακα που πρωτοδημοσίευσα στο βιβλίο μου "Θέατρο και παγκοσμιοποίηση",  εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2012, σελ. 646-48
Share:

Το ατελές τέλος στο «Τ»


«Όποια παράσταση αγνοεί τις οδηγίες μου είναι απόλυτα απορριπτέα», είχε πει το 1984 ο Μπέκετ, αμέσως μετά την «απαράδεκτη» γι αυτόν επιλογή του American Repertory Theatre να παρουσιάσει το «Τέλος του παιχνιδιού» σε ένα εγκαταλελειμένο σημείο του μετρό της Νέας Υόρκης. Ο Μπέκετ, αν και απών (έμαθε τα καθέκαστα από φίλους), θεώρησε ότι η παράσταση ήταν μια «παρωδία του έργου» (δική του η διατύπωση) κι όχι δικαίωσή του. Η συνέχεια δόθηκε στα δικαστήρια.
Share:

Έργο για θεατρίνους






Πέτρες στις τσέπες του, της Μαρί Τζόουνς (1996). Το έχω δει σε έξι διαφορετικές εκδοχές (δύο εκτός και τέσσερις εντός χώρας) και κάθε φορά λέω «εντάξει αυτή είναι και η τελευταία», αλλά ποτέ δεν κρατάω το λόγο μου. Όλο και τον αθετώ. Και σίγουρα δεν το κάνω για τα βαθυστόχαστα νοήματά του, τα περισσότερα μιας μάλλον εύπεπτης τηλεοπτικής κοπής. Ούτε για τους φιλοσοφικούς του στοχασμούς, που δεν ξεφεύγουν από τα τετριμμένα. Ούτε για το διάλογό του. Επιστρέφω ξανά και ξανά γιατί απολαμβάνω τα ατόφια θεατρικά του υλικά. Απολαμβάνω τον τρόπο που διαφημίζει την τέχνη του θεάτρου και πιο πολύ την τέχνη του ηθοποιού. Και εννοώ εκείνου του ηθοποιού του ικανού να ανταποκριθεί στις συγκεκριμένες απαιτήσεις του έργου, γιατί αν δεν μπορεί άστα να πάνε….
Share:

Περιπαιχτική «Άλκηστη» στο Δάσος





Είναι περίεργη όσο και ενδιαφέρουσα η θέση της γυναίκας στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Από τη μια στερείται ίσων δικαιωμάτων σε σχέση με τον άνδρα —αφού δεν έχει πρόσβαση στην Αγορά, μα ούτε και στο δημόσιο Λόγο, καταδικασμένη να «διαφεντεύει» στο σπίτι ακονίζοντας την τεχνική του small talk, του κουτσομπολιού και της κρεβατομουρμούρας, μιας και τα μεγάλα και σοβαρά δεν της ανήκουν,-- και από την άλλη, εντυπωσιάζει με την παρουσία της στη δραματική λογοτεχνία της εποχής.
Share:

Το θεατρικό βιβλίο, η προ(σ)κλητική σκηνή του 21ου αιώνα και ο ρόλος ενός κρατικού θεατρου (Ομιλία στην Έκθεση βιβλίου)







Επιτρέψτε μου να αρχίσω κάπως κοινότοπα λέγοντας ότι το θέατρο είναι ίσως το πιο δύσκολο είδος γραφής. Δεν αρκεί να μπορεί κανείς να αφηγείται μια ιστορία για να λογίζεται καλός δραματικός συγγραφέας. Δεν αρκεί να είναι καλός χρήστης του λόγου. Δεν αρκεί να έχει την ευαισθησία ποιητή. Πρέπει να ξέρει να φτιάχνει σπίτια για να βάλει μέσα τα πλάσματα της φαντασίας του. Πρέπει να ξέρει πώς να τα ντύσει. Με τι μουσικά ακούσματα θα τα συνοδεύσει. Σε τι έπιπλα θα τα βάλει να καθίσουν. Τι βιβλία θα τους δώσει να διαβάσουν. Πώς θα χορέψουν. Ποιο γλωσσικό ιδίωμα θα χρησιμοποιήσουν. Και ακόμη κάτι: πρέπει να ξέρει πως όλα αυτά θα τα πουλήσει.
Share:

O χειρουργικός υπερνατουραλισμός του David Mamet







Μέχρι το 2005 περίπου που το είχα ψάξει είχαν δημοσιευτεί περισσότερες από 1300 κριτικές παραστάσεων έργων του σε εφημερίδες και περιοδικά, και περισσότερα από 220 επιστημονικά άρθρα, κεφάλαια σε βιβλία και βιβλία. Απολογισμός διόλου ευκαταφρόνητος, αλλά και δίκαιος δεδομένου ότι ο David Mamet αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα του αμερικανικού και, θα τολμούσα να πω, του παγκόσμιου θεάτρου. Βέβαια υπάρχουν και εκείνοι που διαφωνούν. Κάποιοι βρίσκουν ενοχλητικό το υβρεολόγιο που χρησιμοποιούν οι χαρακτήρες του, οι φεμινίστριες τον θεωρούν υπερβολικά φαλλοκράτη (Burkman 1998) κ.λπ. Σε κάθε περίπτωση, έχουν ενδιαφέρον όλες αυτές οι διιστάμενες απόψεις, γιατί δίνουν το εύρος όσο και το «άπιαστο» της καλλιτεχνίας του.
Share:

(Ανα)προσαρμογές και θεατρική αγορά











Κατά τη διάρκεια της χειμερινής σεζόν θεατές και κριτικοί βρισκόμαστε μπροστά σε μια πραγματική χιονοστιβάδα θεατροποιημένων εκδοχών πεζών έργων. Ειδικά φέτος σπάσαμε κάθε ρεκόρ. Κάθε δεύτερη παράσταση ήταν και μια μορφή μεταποιημένης πρώτης γραφής. Και η αναμενόμενη ερώτηση: γιατί αυτή η μανία εμπλοκής με έργα που γράφτηκαν για να διαβαστούν κι όχι να παιχτούν;
Share:

Πόσο κοστολογείται η κριτική;






Είναι γνωστή σε όλους η όχι ιδιαίτερα ευχάριστη κατάσταση που επικρατεί στον χώρο της θεατρικής κριτικής. Και δεν είναι μόνο το γεγονός ότι είναι ένας χώρος «απροστάτευτος», υπό την έννοια ότι όλοι πια πιστεύουν ότι δικαιούνται να δημοσιοποιούν τις απόψεις τους για μια παράσταση που έτυχε να δουν (κάτι που, ούτως ή άλλως, κάνουν ελέω των ευκολιών που παρέχει  τεχνολογία), αλλά είναι ένας χώρος που έχει γίνει «μπαλάκι» στα χέρια νέων και παλαιότερων εκδοτών, σχετικών και μη σχετικών διαχειριστών μεγάλων ιστοσελίδων, οι οποίοι έχουν αρχίσει εδώ και καιρό να την αντιμετωπίζουν ως εκμεταλλεύσιμο εργαλείο, στο όνομα της «έγκυρης» (όπως αυτοί την αντιλαμβάνονται) ενημέρωσης του καταναλωτή.
Share:

Γλυκόπιοτο δηλητήριο


Είναι κάποια έργα που, χωρίς να διεκδικούν δάφνες πρωτοτυπίας, κρύβουν μέσα τους μικρές ωρολογιακές βόμβες που κάθε λίγο και λιγάκι σκάνε και προκαλούν  απρόσμενες εκτινάξεις. Και ένα τέτοιο έργο είναι το βραβευμένο Δηλητήριο, της Ολλανδής Λοτ Φέικεμανς που σκηνοθέτησε για λογαριασμό του ΚΘΒΕ ο Γιάννης Μόσχος, τον οποίο φαίνεται να δελεάζουν πολύ οι ψιλοβελονιές και οι «αλήθειες» του «ψυχολογικού ρεαλισμού», εκείνο του ρεαλισμού του ανάμικτου με ποίηση, εκείνου του ρεαλισμού που γοήτευσε συγγραφείς όπως ο Ο’ Νηλ, ο Τ. Γουίλιαμς και, βεβαίως και πρωτίστως, ο Τσέχωφ, που διόλου τυχαία απασχολεί τον Μόσχο.
Share:

Απειλή με viewpoints






Εκείνο που ίσως «ξενίσει» τον ανυποψίαστο θεατή στην παράσταση του βραβευμένου έργου της Άρτεμης Μουστακλίδου Απειλή (Μικρή Σκηνή της Μονής Λαζαριστών), είναι η σκηνοθεσία του Γιάννη Λεοντάρη. Μα γιατί φωνάζουν τόσο πολύ οι ηθοποιοί, θα διερωτηθεί; Γιατί τέτοιος σωματικός πόνος; Προς τι όλο αυτό το πηγαινέλα; Γιατί χτυπιούνται κάτω; Πώς ανταμώνει όλο τούτο το σωματικό βασανιστήριο με το περιεχόμενο της ιστορίας, όπως μας την παρέδωσε η ικανή για ακόμη καλύτερα πράγματα νεαρή συγγραφέας;
Πριν όμως επιχειρήσω ν’ απαντήσω, ας δούμε πολύ σύντομα περί τίνος πρόκειται.
Share:

Στις σκηνές της Θεσσαλονίκης: εν συντομία







Πάρα πολλά πράγματα έπεσαν μαζί τον τελευταίο καιρό, με αποτέλεσμα παραστάσεις που είχα σκοπό να σχολιάσω παρέμειναν για αρκετό καιρό αδρανείς στον υπολογιστή μου. Έστω και με κάποια καθυστέρηση μεταφέρω ορισμένες από αυτές.
Share:

Εμφύλιος πόλεμος για μια γάτα





Η θεατρική αγορά έχει αλωθεί κυριολεκτικά από την περφόρμανς, σε σημείο να έχουμε ξεχάσει τι πάει να πει καλό κείμενο γραμμένο από ικανό δραματικό συγγραφέα. Μου έχει λείψει αυτό το θέατρο, εννοώ το δραματικό θέατρο. Μου έχει λείψει ο ανήσυχος  συγγραφικός νους που ξέρει να μας ξαφνιάζει, να μας γοητεύει μέσα από το απρόβλεπτο, να μας μορφώνει μέσα από το καινούργιο. Ο νους εκείνος που αρέσκεται να δοκιμάζει τις αντοχές της θεατρικής μεταφοράς αλλά και της θεατρικής μας επάρκειας. Που ξέρει να μετρά σωστά τη θερμοκρασία των λέξεων, τη δυναμική τους, που ξέρει να χτίζει με καλή δοσολογία μια (μυθ)ιστορία του κόσμου αλλιώτικη αλλά συνάμα και τόσο δική μας, όπως εν προκειμένω ο Μάρτιν Μακ Ντόνα, ο Ιρλανδός παραμυθάς που πήρε το θέατρο εκεί που το άφησε η γραφή της Σάρα Κέιν και του Μαρκ Ρέιβενχιλ και το πήγε ακόμη πιο πέρα, με έργα όπως: Η τριλογία του Λινέιν, ο Πουπουλένιος και η Τριλογία του Αράν (όπου ανήκει και ο «Υπολοχαγός του Ίνισμορ, 2001).
Share:

Θεατρική κριτική και αγορά






Για κάποιους ο ρόλος του κριτικού είναι να μορφώσει τις μάζες και ο ρόλος των καλλιτεχνών να μορφώσουν τον κριτικό. Για κάποιους άλλους ο μόνος έγκριτος κριτικός είναι το κοινό. Κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι ο κριτικός είναι ο μόνος που δεν πηγαίνει στη «μάχη», αλλά εμφανίζεται αργότερα και πυροβολεί τους τραυματίες. Άλλοι πάλι βλέπουν τον κριτικό σαν ένα ευνούχο σε χαρέμι ανάμεσα σε ωραίες γυναίκες που τις παίρνει μάτι αλλά δεν μπορεί να τις έχει. Γνωστά όλα αυτά. Απλά τα αναφέρω αναζητώντας έναν εύκολο τρόπο να αρχίσω το σχόλιό μου γύρω από τη θέση της θεατρικής  κριτικής σήμερα.
Share:

Αναγνώστες

Translate

ΣΑΒΒΑΣ ΠΑΤΣΑΛΙΔΗΣ / SAVAS PATSALIDIS

ΣΑΒΒΑΣ ΠΑΤΣΑΛΙΔΗΣ / SAVAS PATSALIDIS

CURRICULUM VITAE (CV)/ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Critical Stages/Scènes critiques

Critical Stages/Scènes critiques
The Journal of the International Association of Theatre Critics

USEFUL LINKS/ ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

ARTICLES IN ENGLISH

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ / ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΕΣ-CURRENT REVIEWS (in Greek)

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ (FOR GENERAL READING)

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΡΘΡΑ (SCHOLARLY PUBLICATIONS--in Greek)

Περιεχόμενα

Αρχειοθήκη ιστολογίου

Recent Posts