Στη Φουτζέιρα των Αραβικών Εμιράτων ολοκληρώθηκε
πριν από λίγες μέρες το πέμπτο κατά σειρά διεθνές φεστιβάλ μονοδράματος, που
τελεί υπό τη διεύθυνση του δραστήριου και οραματιστή δημάρχου της πόλης, Mohammad Salif Al Afkham, ο οποίος είναι, παράλληλα, και ο Γενικός Γραμματέας του Διεθνούς
Ινστιτούτου Θεάτρου και ο Πρόεδρος του Διεθνούς Φόρουμ Μονοδράματος.
Είναι γνωστό πως το θέατρο της Δύσης, για αιώνες
τώρα, άλλοτε εσκεμμένα και άλλοτε όχι, αντιμετώπισε και αξιολόγησε την
ετερότητα του αραβικού θεάτρου πιο
πολύ μέσα από το πρίσμα και τις ανησυχίες των δικών του δρομολογίων και
κριτηρίων, με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να δημιουργήσει μια πλήρη και
υποψιασμένη εικόνα ως προς την ποιότητα και τη δυναμική του. Υπ’ αυτήν την
έννοια, λοιπόν, διοργανώσεις τέτοιου τύπου και τέτοιας διεθνούς εμβέλειας μόνο
καλά αποτελέσματα μπορεί να έχουν, που δεν είναι άλλα από την καλλιέργεια πιο
στενών καλλιτεχνικών σχέσεων ανάμεσα στους λαούς, σχέσεων που να ξεπερνούν τα
ατομικά συμφέροντα και τις όποιες σκοπιμότητες. Όπως είπε και στη σύντομη
ομιλία του ο πρόεδρος του ΙΤΙ κος Τόμπιας Μπιανκόνε, οι άραβες καλλιτέχνες
έχουν μια σπουδαία ευκαιρία μέσα από την πλατφόρμα αυτή να αναπτύξουν τις
διασυνδέσεις τους με τον υπόλοιπο κόσμο, να βγουν προς τα έξω με τα δικά τους
έργα, τα οποία ελάχιστοι δυτικοί γνωρίζουν. Κάτι που εν μέρει άρχισε να
γίνεται, αν κρίνουμε από τη συμμετοχή τους στο περσινό πρόγραμμα του φεστιβάλ
πολωνικού μονοδράματος (από τα μεγαλύτερα και μακροβιότερα στην Ευρώπη-, καθώς
μετρά ήδη 46 χρόνια ζωής), αλλά και από άλλα φεστιβάλ. Μάλιστα, υπάρχει το
ενδεχόμενο και το δικό μας Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου να διοργανώσει σύντομα
ένα ειδικό φόρουμ αφιερωμένο αποκλειστικά στο σύγχρονο αραβικό θέατρο. Η
πρόταση έγινε και αναμένουμε την απάντηση του Αl Afkham για μια πιθανή
συνεργασία.
Μια άλλη ενδιαφέρουσα πρόταση, από τους
εκπτροσώπους του Διεθνούς Φόρουμ Μονοδράματος, ήταν η δημιουργία μιας
παγκόσμιας βιβλιοθήκης μονοδράματος που θα έχει ως βάση τη Φουτζέιρα. Επίσης,
αποφασίστηκε κάθε δύο χρόνια να βραβεύεται το καλύτερο, σύμφωνα με διεθνή
επιτροπή, μονόδραμα. Φέτος το μεγάλο βραβείο δόθηκε στον Βρετανό σκηνοθέτη
Πήτερ Μπρουκ για το σύνολο του έργου του. Ειδική πρωϊνή συνεδρία αφιερώθηκε και
στον μεγάλο Αιγύπτιο συγγραφέα Χάνι Ραμζί.
Επί τον τύπον των ήλων
Βεβαίως, δεν ισχυρίζομαι ότι όλα όσα είδαμε στο
φεστιβάλ ήταν ποιοτικά σπουδαία. Όπως συμβαίνει σε όλα τα φεστιβάλ, έτσι και σ’ αυτό υπήρχαν και τα καλά και
τα πιο μέτρια και τα κακά, πάντοτε φυσικά με το τι ο κάθε θεατής ξεχωριστά
θεωρεί ως σπουδαίο ή ασήμαντο. Εμένα, για παράδειγμα, η ποικιλοτρόπως
προβαλλόμενη Πολωνή Γιολάντα Γιουζκίεβιτς διόλου δεν μ’ έπεισε με την,
υποτίθεται, ποιητική της «Δυσδαιμόνα». Η προσπάθειά της κατέληξε σε ένα
αυτάρεσκο τίποτα. Απροετοίμαστος θαρρώ πως εμφανίστηκε στο «Μεγάλο
ιεροεξεταστή» του Ντοστογιέφκσι ο Βρετανός Μπρους Μάγερς, σε σκηνοθεσία Πίτερ
Μπρουκ. Αντίθετα, η Λιθουανή Μπιρουτέ Μαρ, γενικά άρεσε, χωρίς και πάλι να
εντυπωσιάσει, με τον «Εραστή» της Ντιράς, μια παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου της
Λιθουανίας. Το Αζερμπαϊτζάν μας ξάφνιασε ευχάριστα με το «Αυτό είναι το
τέλος», του Πίτερ Τουρίνι, που
ερμήνευσε με μπόλικη επικοινωνιακή ενέργεια και εσωτερικό οίστρο ο Γκ.
Ισμαϊλοφ.
Το αραβικό στοιχείο
Όσο για τα αραβικά έργα, κινούνταν μέσα στα όρια
ενός ευανάγνωστου και ισορροπημένου ρεαλισμού, χωρίς ακρότητες και επικίνδυνες
αισθητικές ακροβασίες. Ήταν όλα υφασμένα πάνω σε προσωπικές ιστορίες που
συμπλέκονταν από τους συγγραφείς τους με λιτότητα, αμεσότητα, ευαισθησία και φυσικότητα, ιστορίες επάνω στις
οποίες απεικάζονταν αλήθειες συνήθως πικρές, αλλά και ενίοτε γλαφυρές και
ανάλαφρες, όπως στο «Fools Rush In» (του Τζ. Ματάρ), που ήταν και η
συμμετοχή των Εμιράτων στο Φεστιβάλ και είχε ως θέμα της την ιστορία ενός
ξεχασμένου παραδοσιακού τραγουδιστή ο οποίος, θέλοντας να ξανακερδίσει τον
κόσμο, ζητά από ένα χειρουργό να του «αλλάξει τα μυαλά», ώστε να αρχίσει να
γράφει τραγούδια αρεστά στους νέους. Με «πειραγμένα» μυαλά, όντως σημειώνει
επιτυχίες, μόνο που διαπιστώνει ότι όλες είναι πολύ εφήμερες, γι’ αυτό ζητά
ξανά από τον ίδιο χειρουργό να τον επαναφέρει στην πρότερη κατάστασή του, κάτι
που δεν μπορεί να γίνει.
Εικαστικά κέρδισε εντυπώσεις και το
γερμανο-ιρακινό έργο του Αζάλ Γιαχία Ίντρις, «Στη Βαγδάτη», με θέμα την
προσπάθεια ενός ιρακινού να ξεφύγει από τη σιωπή, τους ρουφιάνους και τους
ψεύτες που τον πολιορκούν. Έτσι αρχίζει ένα ταξίδι αναζήτησης που το
στοιχειώνει η φωνή της μάνας του που μια ζωή του έλεγε «μη μιλάς παιδί μου, μη
μιλάς». Ένα οδοιπορικό πολλών πραγματικοτήτων, φαντασιώσεων, χρωμάτων,
αδιεξόδων, που στο τέλος καταλήγει να φαντάζει σουρρεαλιστικός πίνακας.
Το κοινό
Από ό,τι μάθαμε το φετινό φεστιβάλ, σε σύγκριση με
τα τέσσερα προηγούμενα, τράβηξε την προσοχή περισσότερου κόσμου, πράγμα που
δείχνει ότι υπάρχει κέρδος στην όλη προσπάθεια. Πέρα από τους διακόσιους
περίπου ξένους επισκέπτες (από χώρες όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, ο Καναδάς, το
Λουξεμβούργο, η Γερμανία, η Κροατία, η Νότια Κορέα και όλες σχεδόν οι αραβικές
χώρες), ήταν έντονη και η παρουσία του εγχώριου κοινού, μέρος του οποίου
συμμετείχε και στη συζήτηση με τους συντελεστές, κάθε βράδυ, μετά το τέλος των
προγραμματισμένων παραστάσεων. Είχε μεγάλο ενδιαφέρον να ακούς τις εκτιμήσεις
τόσο των Δυτικών όσο και των Αράβων επάνω στο ίδιο θέμα και θέαμα. Οι
τοποθετήσεις πρόδιδαν τη σχετικότητα των αξιών και κριτηρίων. Μια καλή αρχή για
κάθε υγιή διαπολιτισμικό διάλογο.
26/2/2012
