Ένα παραμύθι που δεν είναι παραμύθι: Η Π. Δέλτα στο «Ολύμπιον» από το «Νέο Θέατρο»

Πλην εξαιρέσεων, οι σκηνές της Θεσσαλονίκης φέτος φιλοξένησαν ευάριθμες παραστάσεις για παιδιά και νέους που μπορεί να μην ήταν όλες καινοτόμες, ή τολμηρές, ήταν όμως αρκούντως καλοστημένες και δουλεμένες. Πρόδιδαν μεράκι και δόσιμο. Η πιο πρόσφατη παράσταση που είδα ήταν το ανθεκτικό στο χρόνο Παραμύθι χωρίς όνομα της Πηνελόπης Δέλτα, σε παραγωγή του «Νέου Θεάτρου».
Ένα πόνημα που γράφτηκε μέσα σε δέκα μόλις μέρες (στα τέλη του 1909), εν μέσω έντονων εθνικών ζυμώσεων και αλλαγών, και το οποίο, από τότε, εξακολουθεί να πουλάει σταθερά. Γονείς που το έχουν διαβάσει στον καιρό τους, το αγοράζουν για τα παιδιά τους, ενώ διδάσκεται ενίοτε και στα σχολεία. Μπορεί να θέλει να ονομάζεται «παραμύθι», επί της ουσίας, όμως, είναι καθαρό μυθιστόρημα.

Οι πτυχές του έργου

Σίγουρα οι αυλακιές που άφησε ο χρόνος επάνω στο σώμα του φαίνονται. Δεν είναι, όμως, ενοχλητικές. Ενώ η Δέλτα κλείνει το μάτι στον διδακτισμό, κατορθώνει και αποφεύγει με δεξιοτεχνία τις ενοχλητικές του αιχμές και τις άκαμπτες στοχεύσεις του, αφήνοντας χώρο στους ήρωές της να δράσουν πιο ελεύθερα και, ενίοτε, πιο απρόβλεπτα. Κάποιος θα μπορούσε να δει με αλληγορικούς όρους τον Βενιζέλο ως το βασιλόπουλο του παραμυθιού που έρχεται για να φέρει την αλλαγή και την ανανέωση στη χώρα. Κάποιος άλλος θα μπορούσε να δει το βασιλόπουλο ως τον ανεκπλήρωτο έρωτα της Πηνελόπης Δέλτα, τον Ίωνα Δραγούμη.

Όσο για τη σημερινή Ελλάδα του μνημονίου, του διχασμού, των ατελείωτων κακών, των «μοιρολατρών», των «αστόχαστων» και των «πανουργάκων», μερίμνησε η ευσυνείδητη διασκευή των Ισίδωρου Σιδέρη και Νίκου Δροσάκη (που ήρθε να προστεθεί στις διασκευές του Καμπανέλλη και πιο πρόσφατα του Ραπτόπουλου, μεταξύ άλλων). Πώς θα μπορούσε άλλωστε, να το αποφύγει, όταν στη χώρα όπου κινούνται οι ήρωες της Δέλτα, ο κρατικός κορβανάς είναι διαρκώς στο κόκκινο, αφού όλοι κατακλέβουν και κανείς δεν τιμωρείται; Πώς θα μπορούσε να μη δει ότι  το βασιλόπουλο, ένας από τους θετικούς ήρωες, είναι σαν τα σημερινά παιδιά της ηλικίας του, που θέλουν να ρίξουν μαύρη πέτρα πίσω τους, διότι στη χώρα βασιλεύει η παρακμή και η λαμογιά; Στην ιστορία της Δέλτα, ο γιος, βλέποντας ότι ο ανίκανος βασιλιάς-πατέρας, περιτριγυρισμένος από διεφθαρμένους αξιωματούχους, έχει οδηγήσει τη χώρα στα πρόθυρα της κατάρρευσης, την τελευταία στιγμή αναλαμβάνει τα ινία, καταφέρνει να κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη του λαού και να οδηγήσει νικηφόρα το στρατό του ενάντια στους εχθρούς που εποφθαλμιούν την ακεραιότητα της χώρας.

Σκηνοθεσία και συντελεστές

Ο Σιδέρης, σταθερός συνεργάτης του «Νέου Θεάτρου», σωστά είδε την παράσταση σαν μια δοκιμασία ολιστικού θεάτρου, μια περιεκτική σύνθεση που, βέβαια, για να επικοινωνήσει σωστά, χωρίς χάσματα και λεκέδες, απαιτεί γνώση, σοβαρότητα, φαντασία. Προσόντα που οι σκηνοθεσίες του μέχρι τώρα έχουν δείξει ότι διαθέτει. Στην προκειμένη περίπτωση,  πήρε τον καμβά της ιστορίας και ξετύλιξε με προσοχή και καλούς ελιγμούς το κουβάρι του προς δύο κατευθύνσεις: η μία με στόχο να υπογραμμιστεί η παραμυθένια, αλληγορική της διάσταση και, η άλλη, να φανεί η σχέση της με την επώδυνη εποχή μας. Και το πέτυχε. Η σκηνοθεσία του είχε καλή πύκνωση, σταθερό ρυθμό, πνοή, ευφάνταστες στιγμές και ωραία κίνηση (ιδίως στο β’ μέρος, στη μάχη). Και (απαραιτήτως) ένα κεφάτο επιτελείο συνεργατών, οι οποίοι, με το δόσιμο και το δέσιμο τους, βοήθησαν ώστε να γεμίσει η σκηνή του «Ολύμπιον» με όμορφες εικόνες και απολαυστικά ηχοχρώματα.

Στέκομαι ιδιαίτερα στον Γρηγόρη Παπαδόπουλο, ο οποίος, είτε παίζει σε παιδικό είτε σε θέατρο ενηλίκων, καταθέτει την ίδια ενέργεια και το ίδιο παθιασμένο φιλότιμο. Κατά τι πιο συγκρατημένος αλλά επικοινωνιακός ο Γιώργος Γιόκοτος ως Πρίγκιπας. Με μια αθώα ευθραυστότητα η «Μαρία» της Σταυρούλας Αραμπατζόγλου. Οι Τριαντάφυλλος Δελής, Ρέζι Μπεντιανισβίλι, Βιβή Παντελίδου και Στέφανος Πίττας μετάφρασαν σε ζωηρούς σκηνικούς όγκους τους πολλαπλούς ρόλους τους.

Μου άρεσαν τα κοστούμια του Γιάννη Κατρανίτσα. Από μόνα τους ένα σχόλιο. Κεφάτες οι μουσικές νότες του Χριστιανάκη. Με καλές εναλλαγές οι φωτισμοί του Κώστα Μπλουγουρά.

Παιδικό θέατρο και για τους μεγάλους

Επειδή η στήλη αυτή πιστεύει πολύ στο παιδικό θέατρο και στον κοινωνικό και παιδευτικό του ρόλο, δεν χάνει την ευκαιρία να ασχοληθεί μαζί του. Από αυτή τη σταθερή επαφή μου με το χώρο, έχω να πω το εξής: το παιδικό θέατρο έχει αλλάξει πολύ, τουλάχιστο σε σχέση με το θέατρο εκείνο που ενδεχομένως θυμούνται οι σημερινοί σαραντάρηδες και πενηντάρηδες. Είναι σαφώς πιο σύνθετο, πιο προβληματισμένο, πιο οικολογικό. Σίγουρα οι πλακίτσες, η υπερβολή και οι πιασάρικες πόζες και μούτες του παλιού παιδικού, δεν εξέλειπαν. Όμως, δεν πρωταγωνιστούν πια. Δεν αποτελούν το «δόλωμα» για να τραβήξουν την προσοχή ενός παιδιού της εποχής μας, ενός παιδιού που έχει υπολογιστή και κινητό από τα δέκα του, ενός παιδιού που έχει πρόσβαση σε μια τράπεζα απίστευτων δεδομένων. Αυτό το παιδί θέλει άλλα ερεθίσματα και άλλες πληροφορίες. Και αυτό  έχουν αρχίσει να το αντιλαμβάνονται οι του χώρου. Έχουν αρχίσει να καταλαβαίνουν ότι τον ενήλικα τον ξεγελάς, το σημερινό παιδί όχι. Να γιατί, λοιπόν, έχουν πυκνώσει οι φροντισμένες παιδικές/νεανικές παραστάσεις τα τελευταία χρόνια, οι οποίες συχνά αποδεικνύονται πολύ πιο απολαυστικές από τις παραστάσεις που είναι για τους μεγάλους.

Αγγελιοφόρος της Κυριακής

18/3/2012