Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να διαμορφώνεται ένα
ενδιαφέρον ρεύμα στους κόλπους του θεάτρου μας, το οποίο συνειδητά επικεντρώνεται
σε «άλλα» πρόσωπα και «άλλους» πολιτισμούς (Βλ. «Φωτιά και νερό», «Εξόριστοι»,
«Σφαγείο», «Ένας στους δέκα», «Αραβοϊσραηλινός τσελεμεντές», «Μαυρομάτες», «Το όνομά
μου είναι Κόρι» κ.λπ). Εξέλιξη ασφαλώς καλοδεχούμενη, γιατί ως οικοδεσπότες πλέον
(και όχι ως εξαγωγείς) της διαφορετικότητας, έχουμε υποχρέωση να γνωρίσουμε καλύτερα
πολιτισμούς και λαούς που μέχρι τώρα μας ήταν οικείοι κατά κανόνα μέσα από ισοπεδωτικά
στερεότυπα.
Εκεί και τότε, εδώ και τώρα: περί μνήμης και θεάτρου
Η
φαντασία είναι το πρώτο στάδιο μεταμόρφωσης της πραγματικότητας.
bell hooks
Το θέατρο αναπαράγει ζωή. Η τέχνη
του θεάτρου ανακαλύπτει ζωή.
Howard Barker
Ζούμε σε μια ιδιαίτερα ρευστή πραγματικότητα, όπου
ακούμε όλο και πιο έντονα συζητήσεις περί τέλους, επερχόμενου ή ήδη συντελεσθέντος. Ακούμε για το τέλος
της ιστορίας, το τέλος της ιδεολογίας, της κριτικής, της ταυτότητας, των
εθνικών συνόρων, των εθνικών οικονομιών, των εθνικών παραδόσεων. Για τους
θιασώτες των πιο σύγχρονων εξελίξεων (και εδώ εννοούμε κυρίως εκπροσώπους της
οικονομικής ελίτ), αυτός είναι ο συντομότερος δρόμος προς την παγκοσμιοποίηση.Ήτοι, η αποδοχή μιας κάποιας μορφής λήθη, μερικής έστω αποκοπής από το
παρελθόν. Με δεδομένες τις διασπορικές τάσεις των κοινωνιών και τον διογκούμενο
υβριδισμό των συλλογικών σωμάτων, είναι πια αδύνατο, μας λένε, να ζήσει κανείς
με μία ενιαία, αυστηρώς συγκροτημένη και «καθαρή» εθνική ταυτότητα. Eίναι
καταδικασμένος να αναζητεί διαρκώς την εαυτότητά του/της ανάμεσα σε πολλές και
κερματισμένες ταυτότητες, δηλαδή πέρα από τα κεντρωμένα και αποθηκευμένα υλικά
της οικείας (κατά κανόνα, γραμμικής) μνήμης. Αυτή είναι η μία όψη του
νομίσματος. Στις σελίδες της ανά χείρας μελέτης μπορούμε να την ονομάσουμε,
«μεταμοντέρνα».
Αναζητώντας το “ντιμπούκ” του έρωτα Στο «Υπερώο» του ΚΘΒΕ
Το Ντιμπούκ το έγραψε ο Ρωσο-εβραίος Σόλομον Άνσκι το 1914 και πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο Χαμπίμα από τον περίφημο Βαχτάνγκοφ, μαθητή του Στανισλάφσκι. Στην Ελλάδα το πρωτοπαρουσίασε ο Σπύρος Μελάς στην «Ελεύθερη Σκηνή» το 1929. Ο Σωτήρης Χατζάκης το σκηνοθέτησε για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου το 2005 και τώρα για το ΚΘΒΕ.
Έμφυλες συγκρούσεις Η «Ολεάννα» στο θέατρο Αμαλία
‘Οταν το έργο του Μάμετ Ολεάννα έκανε
πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη τον Οκτώβριο του 1992, στα πρωτοσέλιδα των αμερικανικών
εφημερίδων της εποχής κυριαρχούσαν οι γαργαλιστικές λεπτομέρειες γύρω από τις
κατηγορίες της Ανίτα Χιλ εναντίον του εισαγγελέα Κλάρενς Τόμας για σεξουαλική
παρενόχληση. Οι φεμινίστριες, ήδη σε εμπόλεμη κατάσταση, άλλο που δεν ήθελαν.
Καλός λόγος και σημαίνουσα σιγή Στη Μικρή Σκηνή της Μονής Λαζαριστών Η πεζογραφία και το θέατρο
H παρουσία του πεζού λόγου στις θεατρικές σκηνές του τόπου είναι τόσο
σαρωτική που πλέον έχει αρχίσει να γίνεται «ανησυχητική». Και δεν το εννοώ με
ποιοτικούς όρους, αλλά πιο πολύ σε σχέση με την ίδια την τύχη του, ούτως ή
άλλως, παροπλισμένου νεοελληνικού δραματικού έργου. Δεν φτάνει που κλείνουν διαρκώς σκηνές που θα
μπορούσαν ενδεχομένως να δώσουν βήμα στους δραματικούς μας συγγραφείς, βλέπουμε
τα εναπομείναντα σχήματα, κρατικά και μη, να επιδίδονται σε ένα κυνήγι λύσεων
που κάθε άλλο παρά ευνοούν τη συγγραφή δραματικών έργων, όπως τουλάχιστον αντιλαμβανόμαστε
αυτή τη συγγραφή.
Θέατρο των αφτιών: Στο θέατρο Όρα
«Οι οφθαλμοί βλέπουν το φως. Όταν όμως κοιτάζουν το φως, χάνουν το φως
τους». Τάδε έφη Αριστοτέλης. Έκτοτε ουκ ολίγοι φιλόσοφοι και στοχαστές θα
κρατήσουν κριτική στάση απέναντι στην επικράτηση της ανωτερότητας της όρασης. Ο
Νίτσε, για παράδειγμα, θέλοντας να ανατρέψει τον κυρίαρχο οφθαλμοκεντρισμό της
βιομηχανικής Ευρώπης, θα κατηγορήσει το μάτι ότι είναι ένα όργανο «εκτός τόπου
και χρόνου».
Θέατρο για όλους Στην παιδική και νεανική σκηνή του ΚΘΒΕ συν ένας Παπαδιαμαντης (Σοφούλη)
Τελικά η κρίση δεν χαρίστηκε ούτε στην Πειραματική Σκηνή, ένα από τα
μακροβιότερα θέατρα ρεπερτορίου στη χώρα και μία από τις καλύτερες θεατρικές
μας κυψέλες. Τρεις συν κάτι δεκαετίες στις επάλξεις, με συνέπεια, σοβαρότητα,
όραμα, ενθουσιασμό, ανησυχίες.
‘Ελιωσε το βούτυρο, αλλοιώθηκε η γεύση Η ομάδα Χώρος στο θέατρο Αμαλία
Όταν είχα δει για
πρώτη φορά την παράσταση “Λιωμένο βούτυρο» στο Εθνικό Θέατρο, τη χάρηκα. Είχε
φρεσκάδα, τρέλα, χιούμορ, καλά πατήματα και πλούσιες γεύσεις. Δεν έμπαζε. Ο Σίμος
Κακάλας είχε φροντίσει να χτίσει γύρω από την ανάγνωσή του καλά προστατευτικά
με τα σώματα και τις ερμηνείες των συνεργατών του.
Τα κέρδη της απογραφής Τα “Δημήτρια” στο Άνετον
Αυτή η πόλη ορισμένες φορές προδίδει ένα θεατρικό πρόσωπο που σε κάνει
να πιστέψεις πως κάτι γίνεται. Αλλά μόνο προς στιγμήν. Γιατί πάντα υπάρχει και
η επιστροφή στην πραγματικότητα. Το έχουμε ζήσει και το έχουμε σχολιάσει
άπειρες φορές. Εδώ οι ομάδες μας πάσχουν από το σύνδρομο της απομόνωσης.
Μεταδραματικά μετά μουσικής “Δημήτρια” 2011
Στην ΕΜΣ είχαμε την τύχη να δούμε μια πραγματικά
πολυπολιτισμική περφόρμανς από την ομάδα Grace Ellen Barkey & Needcompany.
Πρόκειται για το «This Door is too Small for a Bear”, ένα ευφυέστατο μωσαϊκό
σκηνικών ερεθισμάτων, μέσα σε μια ατμόσφαιρα χαλαρή, διασκεδαστική,
μουσικοχορευτική, φιλική, γεμάτη χιούμορ και απρόσμενες στροφές.
Θραύσματα και τραύματα: Από τα “Δημήτρια” 2011
Με εξαίρεση το «Άττις» του Θόδωρου Τερζόπουλου, κανένα άλλο
ελληνικό θεατρικό σχήμα δεν πληροί τις προδιαγραφές του διεθνούς. Σίγουρα
υπήρξαν κατά καιρούς ανήσυχοι Έλληνες καλλιτέχνες που κοιτούσαν και προς τα
έξω, όπως ο Ροντήρης με το Εθνικό, ο Κουν με το Θέατρο Τέχνης και ο Ευαγγελάτος
με το Αμφιθέατρο.
Ψυχαναλυτικές εξορύξεις Ο Λούπα στην ΕΜΣ
Η θεατρική
Θεσσαλονίκη δεν έχει πολλές ευκαιρίες να φιλοξενήσει πρωτοκλασάτα ονόματα της
ευρωπαϊκής πρωτοπορίας.Και να που με το ανανεωμένο Φεστιβάλ των «Δημητρίων»
είχε την ευκαιρία να δει τη δουλειά ορισμένων σπουδαίων δημιουργών, όπως ο
Πολωνός Κρίστιαν Λούπα (γεν. 1943), αποδέκτης του ευρωπαϊκού βραβείου
θεάτρου (Premio Europa) το 2007
(στο Βρότσλαβ) και «πατέρας» μιας
ολόκληρης γενιάς σκηνοθετών στην πατρίδα του (ανάμεσά τους και ο
γνώριμός μας Βαρλικόφσκι).
Προκαλώντας το ρεαλισμό Ο Πελεκάνος στο Άνετον
Οι Θεσσαλονικείς
θεατρόφιλοι δεν πρέπει να ‘χουν παράπονο. Οι τελευταίες τρεις τέσσερις
εβδομάδες ήταν γεμάτες ευχάριστες
εκπλήξεις. Από τη μια οι περφόρμανς που φιλοξενήθηκαν στην 3η
Μπιενάλε νέων καλλιτεχνών και, από την άλλη, τα ανανεωμένα «Δημήτρια»,
δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα που πραγματικά άλλαξε λιγάκι το, κατά τ’ άλλα,
βαλτωμένο πρόσωπο της πόλης.
Θαμπά «Μικρά Διονύσια» Στο Βασιλικό Θέατρο
Με ένα ποτ πουρί επέλεξε να γιορτάσει φέτος τα 50χρονά του το ΚΘΒΕ.
Κεντρικό πρόσωπο της πολυδαίδαλης σκηνικής περιλπάνησης (σύνθεση/μετάφραση
Μύρη), της γεμάτης μνήμες, ντοκουμέντα, ρόλους, καμπές και στραβές, ο Διονύσης
(ουδόλως τυχαία επιλογή: προφανώς κατά το Διόνυσος), ένας γέροντας φροντιστής
(Γιώργος Αρμένης) που, υποτίθεται, προσλήφθηκε προ πενηντακονταετίας από τον
τότε (πρώτο) καλλιτεχνικό διευθυντή, τον Σωκράτη Καραντινό, και τώρα, με αφορμή
τα γενέθλια του οργανισμού, ανεβαίνει στο σανίδι και μας διηγείται το τι είδε
και τι έζησε όλα αυτά τα χρόνια.
Τεμαχίζοντας το σώμα Η Ορλάν στη Θεσσαλονίκη
Ιατρική και θέατρο
Eνώ ως χώροι έρευνας και πρακτικής η ιατρική και το θέατρο δεν δείχνουν
να έχουν πολλά κοινά, συγκλίνουν εντυπωσιακά ως προς τούτο: αγαπούν πολύ το
ανθρώπινο σώμα. Από παλιά. Aπλώς, σε κάποιες εποχές, οι σχέσεις αυτές ήταν πιο
έντονες.
Μια ουδέτερη Νόρα Στο Σχήμα εκτός άξονος
Ορισμένοι
ιστορικοί τοποθετούν τις αφετηρίες του μοντέρνου θεάτρου τη στιγμή που ο
βασιλιάς Υμπύ του Ζαρί ανεβαίνει στη σκηνή και εκστομίζει το περίφημο
«σκ-ρ-ατά», προκαλώντας πραγματικό σοκ στην πλατεία του παριζιάνικου θεάτρου
(το 1898). Κάποιοι άλλοι στρέφονται αλλού, τη στιγμή που η ιψενική Νόρα (1879) αποτολμά το αδιανόητο: κλείνει με δύναμη τη πόρτα στα μούτρα του
εμβρόντητου άνδρα της, με κατεύθυνση το άγνωστο.
Παιδικό θέατρο παλιάς κοπής Οι Εκκλησιάζουσες της Ρουγγέρη
To παιδικό
θέατρο ή καλύτερα το θέατρο για παιδιά (και νέους) είναι ένα από τα πλέον
ταλαιπωρημένα είδη θεάτρου στον τόπο μας. Λίγοι είναι εκείνοι που το υπηρετούν
σοβαρά και με συνέπεια, που κάνουν προτάσεις, που ενημερώνονται, που αγωνιούν
και, πρωτίστως, που σέβονται το κοινό τους. Οι περισσότεροι έχουν μαύρα
μεσάνυχτα. Νομίζουν πως με χαζομαρουλες, χαχανάκια και νιαουρίσματα κάνουν
τέχνη.
Σκέψεις από το φετινό καλοκαίρι (2011)
Υπάρχουν δύο τύποι κριτικών: εκείνοι που επιλέγουν να
κρίνουν αποκλειστικά επαγγελματικές παραστάσεις καταξιωμένων δημιουργών, με την
αιτιολογία ότι έτσι μπορούν κι αυτοί με τη σειρά τους να μην κάνουν καμία
έκπτωση στα κριτήριά τους περί καλού και κακού θεάτρου. Εξαντλούν όλη την αυστηρότητά
τους.
Να ζει κανείς ή να μη ζει; Ένας Άμλετ στον Κήπο
Κόσμος
και ποιότητα
Κοσμοπλημμύρα στο Θέατρο του Κήπου. Τέτοια που κανένα άλλο θέατρο δεν
γνώρισε φέτος το καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη. Σίγουρα ο όγκος του κοινού δεν
είναι κατ’ ανάγκην και τεκμήριο κάποιας ποιότητας. Θα ήταν πραγματικά
συγκλονιστικό εάν πήγαινε τόσος κόσμος να δει τον Άμλετ να εκδικείται το φόνο
του πατέρα του εν μέσω καινούριου μνημονίου.
