Ξέρουμε ότι εκεί όπου
υπάρχουν κλασικοί υπάρχει και ένας μόνιμα ανοικτός διάλογος ανάμεσα στους
ειδικούς ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης και συνεχούς αξιολόγησής τους. Στην
Αγγλία, για παράδειγμα, ένας συγγραφέας που πυροδοτεί εδώ και πολλές δεκαετίες
έντονες συζητήσεις είναι ο Shakespeare ο οποίος,
σύμφωνα με μία έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2000, ανήκει στις πλέον
σημαντικές προσωπικότητες των
τελευταίων 1000 ετών. Για την ακρίβεια, μοιράζεται την τέταρτη θέση μαζί με τον
Mαρξ, σε απόσταση αναπνοής από τους Aϊνστάιν, Λούθηρο, Nεύτωνα και Kολόμβο, που κατέχουν τις πρώτες θέσεις.
-
Aπό την ποιητική του μοντέρνου στην ποιητική του μεταμοντέρνου: εμπλουτισμένος πίνακας
Πώς ερμηνεύω τον κόσμο όπου συμμετέχω; Και τι είμαι μέσα σ’ αυτόν;
Η αποπροσωποποίηση της εκδίκησης
«Όταν οι κακοί
ματώνουν, τότε η τραγωδία είναι καλή», Ιππολυτος, The Revenger’s Tragedy
(Thomas Middleton, 3.5.202).
Το θέμα που θα με
απασχολήσει εδώ είναι η εκδικητική όσο και θεατρόμορφη πράξη του αποκεφαλισμού,
με σημείο αναφοράς την εποχή της
Γαλλικής Επανάστασης. Θα μπορούσε, βέβαια, να
είναι και κάποια άλλη, οποιαδήποτε εποχή. Η ιστορία άλλωστε είναι γεμάτη από
κομμένα κεφάλια: της Μέδουσας, του
Πενθέα, του Ιωάννη του βαπτιστή, του Αποστόλου Παύλου, του Ολοφέρνη, του προστάτη των ηθοποιών
Πορφύριου, για να μην σταθούμε στα άπειρα κεφάλια ανωνύμων (σε πολλές ασιατικές
χώρες, όπως το Πακιστάν, η Κορέα, η Κίνα, η Ταϊλάνδη, η Ιαπωνία, η Σαουδική
Αραβία).
Aναζητώντας μια θέση στην Ευρώπη των λαών
Eίναι προφανές πως η Ευρώπη των λαών αναζητεί εδώ και
κάποιες δεκαετίες το δικό της θέατρο, ένα θέατρο που θα κουβαλά τις επί μέρους
ιδιαιτερότητες των μελών της, αλλά και παράλληλα θα προβάλλει μια ενιαία
ταυτότητα. Δεν είναι εύκολη η διαδρομή, καθώς απαιτεί συνεχείς υπερβάσεις. Σύμφωνα
με τον Ζακ Λεκαριέρ, “το να είναι κανείς σήμερα καλλιεργημένος, δεν σημαίνει
πλέον να γνωρίζει να διαβάζει τον Όμηρο ή τον Τάκιτο [...] σημαίνει απλώς να αναγνωρίζει
την κουλτούρα των άλλων, να αναμετριέται μαζί της, να δαποτίζεται από αυτήν. Το
να είναι σήμερα κανείς καλλιεργημένος σημαίνει να φέρνει μέσα του μέχρι τον
θάνατο τους πολλούς άλλους κόσμους, πέρα από αυτόν της γέννησής του...»
Θαμπά «Μικρά Διονύσια»
Με ένα ποτ πουρί επέλεξε να γιορτάσει φέτος τα 50χρονά του το ΚΘΒΕ.
Κεντρικό πρόσωπο της πολυδαίδαλης σκηνικής περιλπάνησης (σύνθεση/μετάφραση
Μύρη), της γεμάτης μνήμες, ντοκουμέντα, ρόλους, καμπές και στραβές, ο Διονύσης
(ουδόλως τυχαία επιλογή: προφανώς κατά το Διόνυσος), ένας γέροντας φροντιστής
(Γιώργος Αρμένης) που, υποτίθεται, προσλήφθηκε προ πενηντακονταετίας από τον
τότε (πρώτο) καλλιτεχνικό διευθυντή, τον Σωκράτη Καραντινό, και τώρα, με αφορμή
τα γενέθλια του οργανισμού, ανεβαίνει στο σανίδι και μας διηγείται το τι είδε
και τι έζησε όλα αυτά τα χρόνια.
Τεμαχίζοντας το σώμα
Ιατρική και θέατρο
Eνώ ως χώροι έρευνας και πρακτικής η
ιατρική και το θέατρο δεν δείχνουν να έχουν πολλά κοινά, συγκλίνουν εντυπωσιακά
ως προς τούτο: αγαπούν πολύ το ανθρώπινο σώμα. Από παλιά. Aπλώς, σε κάποιες
εποχές, οι σχέσεις αυτές ήταν πιο έντονες. Όπως η εποχή της βιομηχανικής
επανάστασης, τότε που ο γκουρού του νατουραλισμού, Ζολά, προσπαθούσε να πείσει
τους ομότεχνούς του να αντιμετωπίσουν το ανθρώπινο σώμα όπως το αντιμετωπίζει
ένας γιατρός.
Μια ουδέτερη Νόρα
Τα
μεγάλα κείμενα
Ορισμένοι
ιστορικοί τοποθετούν τις αφετηρίες του μοντέρνου θεάτρου τη στιγμή που ο
βασιλιάς Υμπύ του Ζαρί ανεβαίνει στη σκηνή και εκστομίζει το περίφημο
«σκ-ρ-ατά», προκαλώντας πραγματικό σοκ στην πλατεία του παριζιάνικου θεάτρου
(το 1898). Κάποιοι άλλοι στρέφονται αλλού, τη στιγμή που η ιψενική Νόρα (1879) αποτολμά το αδιανόητο: κλείνει με δύναμη τη πόρτα στα μούτρα του
εμβρόντητου άνδρα της, με κατεύθυνση το άγνωστο.
Παιδικό θέατρο παλιάς κοπής
To παιδικό
θέατρο ή καλύτερα το θέατρο για παιδιά (και νέους) είναι ένα από τα πλέον
ταλαιπωρημένα είδη θεάτρου στον τόπο μας. Λίγοι είναι εκείνοι που το υπηρετούν
σοβαρά και με συνέπεια, που κάνουν προτάσεις, που ενημερώνονται, που αγωνιούν
και, πρωτίστως, που σέβονται το κοινό τους.
Σκέψεις από το φετινό καλοκαίρι
Περί κριτικής
Υπάρχουν δύο τύποι κριτικών: εκείνοι που επιλέγουν να
κρίνουν αποκλειστικά επαγγελματικές παραστάσεις καταξιωμένων δημιουργών, με την
αιτιολογία ότι έτσι μπορούν κι αυτοί με τη σειρά τους να μην κάνουν καμία
έκπτωση στα κριτήριά τους περί καλού και κακού θεάτρου.
Να ζει κανείς ή να μη ζει;
Κόσμος
και ποιότητα
Κοσμοπλημμύρα στο Θέατρο του Κήπου. Τέτοια που κανένα άλλο θέατρο δεν
γνώρισε φέτος το καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη. Σίγουρα ο όγκος του κοινού δεν
είναι κατ’ ανάγκην και τεκμήριο κάποιας ποιότητας. Θα ήταν πραγματικά
συγκλονιστικό εάν πήγαινε τόσος κόσμος να δει τον Άμλετ να εκδικείται το φόνο
του πατέρα του εν μέσω καινούριου μνημονίου. Τότε θα είχαμε κάθε λόγο να
ελπίζουμε πως έρχονται καλύτερες μέρες στον τόπο μας.
Ένας Ριχάρδος της «Μεθόδου» και του κόσμου μας
Η ενοχλητική γκλαμουριά
Βρίσκω ενοχλητική την παρουσία των κοσμικών. Όχι γιατί πηγαίνουν θέατρο
(δικαίωμά τους), αλλά γιατί πηγαίνουν (όταν πηγαίνουν, σπανίως δηλαδή) μόνο και
μόνο για να γίνουν οι ίδιοι «θέατρο», να προσεχτούν, να φωτογραφηθούν, να
λικνιστούν, να προσποιηθούν, να κοκορευτούν, να αλληλοκολακευτούν.
Παλεύοντας με τον χρόνο
«(Α)πολλωνία»
του Βαρλικόφσκι (Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών). Άλλη μία πολύωρη φεστιβαλική
παράσταση, μετά τους «Ναυαγούς της τρελής ελπίδας» της Μνουσκίν. Και, ως έχουν
τα πράγματα και οι τάσεις της εποχής, υπάρχει και συνέχεια. Ο χρόνος έχει γίνει
πια ο απόλυτος πρωταγωνιστής στο σύγχρονο θέατρο.
H πόρτα της Eιρήνης και η αναμονή Εκείνων
Στις
6 Ιουλίου ανέβηκα στο Δάσος να δω την παράσταση του έργου του Αριστοφάνη
«Ειρήνη», με πρωταγωνιστή (και σκηνοθέτη) τον Πέτρο Φιλιππίδη, με σκοπό να τη
σχολιάσω σ’ αυτήν εδώ τη στήλη. Μόνο που δεν τα κατάφερα. Όχι γιατί δεν έφτασα
μέχρι την είσοδο του θεάτρου, αλλά γιατί εκεί ακριβώς, για πρώτη φορά «έφαγα
πόρτα», από έναν υπεύθυνο (τρομάρα του!) της παραγωγής, ο οποίος μου είπε πως
δεν δέχονται την ατέλεια κριτικού.
Γέλιο, ζήλια, τραγωδία
Πρωτοσυναντούμε τον
Οθέλλο καθ’ οδόν προς την Κύπρο, με αποστολή να αναχαιτίσει την επέλαση των
Τούρκων στην περιοχή. Μία καταιγίδα, όμως, καταστρέφει την τουρκική αρμάδα κι
έτσι, φτάνοντας στο νησί, αναγκαστικά περιορίζεται στην τακτοποίηση τοπικών
ζητημάτων. Ο ιδιοφυής Σέξπηρ, με αριστοτεχνικό (και εξόχως αριστοτελικό) τρόπο,
ξεμπερδεύει με το θέμα του πολέμου και συγκεντρώνει όλη τη δράση σ’ ένα αυστηρά
προσδιορισμένο χωροχρονικό πλαίσιο, με κυρίαρχο θέμα τη ζήλια, διανθισμένη με
έμφυλες και φυλετικές πινελιές οι
οποίες, από τη μια ναρκοθετούν τα στερεότυπα και, από την άλλη, τα
νομιμοποιούν.
Πεπραγμένα και μελλούμενα Ένας σύντομος απολογισμός της σεζόν που πέρασε
Το θέατρο είναι δαπανηρή ενασχόληση. Κι όσοι ρομαντικοί
επιχείρησαν κατά καιρούς να πετύχουν κάτι με αέρα κοπανιστό, δεν
επιβίωσαν για πολύ. Πριν φανταστούν το μέλλον τους είχαν ήδη γίνει παρελθόν.
Αυτήν τη στιγμή, το οικονομικό μας τσαλάκωμα απειλεί να τινάξει τα πάντα στον
αέρα, με πρώτη και καλύτερη τη φιλοσοφία των κρατικών
επιχορηγήσεων.
Περί ιδιοκτησίας και συναισθήματος
Η
θερινή μας μοναξιά
O
Ιούνιος είναι ο χειρότερος μήνας για τους θεατρόφιλους της πόλης. Είναι ο μήνας
που μας θυμίζει διαρκώς την απόλυτη βαλκάνια μοναξιά μας. Τίποτα της προκοπής
δεν συμβαίνει. Αντιδρώντας σ’ αυτή την κατάσταση, επανειλημμένα γράψαμε σ’
αυτήν εδώ τη στήλη για την επείγουσα ανάγκη φιλοξενίας ενός φεστιβάλ διεθνών
προδιαγραφών, ενός φεστιβάλ που θα βοηθήσει την πόλη να βγει από την πνιγηρή
απομόνωσή της.
Αναζητώντας την «Ευρώπη» ….
Για όσους αγαπούν τα θεατρικά φεστιβάλ, ο Μάιος, ο Ιούνιος και ο Ιούλιος είναι
οι καλύτεροι μήνες. Κι αν η κλωνοποίησή τους συνεχιστεί στους ίδιους ρυθμούς,
σε λίγα χρόνια όλοι οι μήνες θα «παίζουν». Το «γιατί» είναι ένα σύνθετο θέμα με
πολλές παραμέτρους.
Η μαγεία της ελπίδας σήμερα
Αλλάζει ο κόσμος;
Εκτιμώ πως είναι ένα από τα κορυφαία
θεατρικά γεγονότα της χρονιάς. Ίσως και το κορυφαίο. Αναφέρομαι στην παράσταση
του έργου «Οι ναυαγοί της τρελής ελπίδας», που είδαμε στον ειδικά διαμορφωμένο
εκθεσιακό χώρο του αεροδρομίου Αθηνών, στο πλαίσιο του Ελληνικού Φεστιβάλ. Μία
παράσταση -φόρος τιμής σε όσους, πριν από εκατό τόσα χρόνια, πίστεψαν πως
μπορούν ν’ αλλάξουν τον κόσμο.
