Πεπραγμένα και μελλούμενα Ένας σύντομος απολογισμός της σεζόν που πέρασε

Το θέατρο είναι δαπανηρή ενασχόληση.  Κι όσοι ρομαντικοί  επιχείρησαν κατά καιρούς να πετύχουν κάτι με αέρα κοπανιστό, δεν επιβίωσαν για πολύ. Πριν φανταστούν το μέλλον τους είχαν ήδη γίνει παρελθόν. Αυτήν τη στιγμή, το οικονομικό μας τσαλάκωμα απειλεί να τινάξει τα πάντα στον αέρα, με πρώτη και καλύτερη τη φιλοσοφία των κρατικών επιχορηγήσεων.
Κατά πώς δείχνουν οι εξελίξεις, η Ευρώπη στο σύνολό της (κι όχι μόνο εμείς), μετά από πολλές δεκαετίες, αλλάζει βιαστικά ρότα σε ό,τι αφορά τη στήριξη των τεχνών. Τον πρώτο λόγο αρχίζει να έχει πλέον η  λογική της αγοράς. Πράγμα που, αργά ή γρήγορα, θα οδηγήσει το θέατρο σε πιο πιασάρικες λύσεις, σε βάρος βεβαίως των πειραματικών και «άλλων» ανοιγμάτων, που έδιναν και το στίγμα της διαφορετικότητάς του, σε σχέση με το θέατρο της Αμερικής. Για την ώρα, τα πρώτα σημάδια οικονομικής εξόντωσης, τουλάχιστο στη Θεσσαλονίκη, ήδη φάνηκαν. Έκλεισε η «Ούγκα Κλάρα», μια παραγωγική κυψέλη θεατρικών δράσεων, όπως έκλεισε και η σκηνή της ομάδας Ars moriendi, ενώ συζητιέται να κλείσει και η Μονή Λαζαριστών ώστε να συμμαζευτούν λίγο τα οικονομικά του ΚΘΒΕ. Και  έπεται συνέχεια. Όσο θα λιγοστεύει το «λίπος» από τα πορτοφόλια των καταναλωτών, άλλο τόσο θα συρρικνώνεται και το θέατρο. Για την ώρα, είμαστε ακόμη στην αρχή, και αυτό εξηγεί γιατί η φετινή χρονιά κύλησε χωρίς πολλά προβλήματα. Στη νέα σεζόν θα φανούν πιο καθαρά τα πράγματα.

Η Θεσσαλονίκη φέτος είχε την απόλυτη εισπρακτική πρωτιά με τη «Λωξάντρα», μία παράσταση λαϊκή και ευφρόσυνη που έσκισε. Έφερε ζεστό χρήμα στα ταμεία του ΚΘΒΕ και το κράτησε όρθιο. Κόσμο έφερε και το «Υπάρχει και φιλότιμο» των Γιαννακόπολου/Σακελλάριου, ωστόσο εκτιμώ πως ούτε στο «Υπερώ» είχε θέση ούτε στο ρεπερτόριο του Κρατικού, γενικώς. Ας είναι καλά ο Σαντάς που σήκωσε το βάρος.  Στο Κρατικό ανήκει και η καλύτερη, κατά την εκτίμησή μου, παράσταση ανά την επικράτεια, το «Déjà vu» (σκην. Γκραουζίνις). Το απόλυτο θέατρο. Εάν παιζόταν στο «Υπερώο» και όχι στον «Τάφο του Ινδού», θα έδιωχνε κόσμο από την πρώτη βδομάδα. Όπως και μια άλλη παράσταση του Κρατικού θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον εάν ήταν πιο δουλεμένη και πιο συγκροτημένη. Ο λόγος για  το «Ημέρωμα της στρίγγλας». Ο Στούρουα είχε καλές ιδέες, αλλά δεν τις υποστήριξε πέρα από το πρώτο εικοσάλεπτο.

Υποκριτικά, στέκομαι σε δύο ονόματα που ξεχώρισαν φέτος από το Κρατικό: της Φωτεινής Μπαξεβάνη (στη «Λωξάντρα») και του Γ. Καύκα (στο “Déjà vu”). Στέκομαι, όμως, και στην Κατσέλη, στον Μιχαηλίδη και στη Ματσούκα για τους ακριβώς αντίθετους λόγους. Απογοητευτικοί. Όπως και η σκηνοθεσία του Κακλέα στο «Διαμάντια και μπλουζ»:  μία από τις χειρότερες παραστάσεις της σεζόν.

Μια καλή χρονιά για την Πειραματική

Η χρονιά κύλησε πολύ καλά και για την Πειραματική, με δύο παραστάσεις να ξεχωρίζουν: το ιρλανδέζικο «Η Γκρέτα Γκάρμπο ήρθε στην πόλη μας» (Μακ Γκίνες) και το γαλλοκαναδικό «Κρυφό δωμάτιο» (Φρεσέτ), με τη σκηνοθετική φροντίδα δύο ταλαντούχων νέων, του Μόσχου (που υπογράφει άλλη μία επιτυχία για την Πειραματική) και της Χριστίνας Χατζηβασιλείου (από το «φυτώριο» του Τμήματος Θεάτρου), η οποία βρήκε εύστροφους τρόπους ν’ αναδείξει τόσο την κρυμμένη ποιητικότητα των καταστάσεων όσο και την εκρηκτική και καθοριστική θεατρικότητά τους. Σταγόνα σταγόνα έκανε να ξεχειλίσει το ποτάμι του θεάτρου. Σε επίπεδο ηθοποιών, οι νέοι της Πειραματικής έδειξαν πιο ώριμοι (με τη Ν. Παπαγαβριήλ να ξεχωρίζει) και οι πιο παλιοί πιο νέοι. Η Ε. Σταμούλη συνέχισε με νεανική διάθεση ν’ ανοίγει και να κλείνει στρόφιγγες. Εφόρμησε στους ρόλους με τη σιγουριά της φτασμένης θεατρίνας, χωρίς όμως αλαζονεία και έπαρση. Δίπλα της, σκηνικός «συμπαίκτης», ο χαμηλότερων τόνων, όμως επίσης ουσιαστικού εκτοπίσματος, Δ. Ναζίρης. Και όλα αυτά σε μία θεατρική αίθουσα που, όπως έχουμε γράψει και στο παρελθόν, έχει εξαντλήσει όλες τις δυνατότητές της. Η μετακόμιση είναι επιτακτική. Μήπως θα ‘πρεπε να κάνει κάτι και ο δήμος;

Οι άλλοι χώροι

Η «Ακτίς Αελίου», όπως πάντα στην εμπροσθοφυλακή, με τον Θωμά Βελισσάρη να αποδεικνύει, σε κάθε εγχείρημά του, ότι είναι από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του. Εάν ήταν στην Αθήνα θα μιλούσαν όλοι γι’ αυτόν. Ευτυχώς για μας, ατυχώς γι’ αυτόν, ζει στη Θεσσαλονίκη.

Έντονο και με ουσιαστική παρουσία στα δρώμενα της πόλης και το Θέατρο Σοφούλη. Στις μεγάλες του επιτυχίες το «I Will Survive», παράσταση νεανική, φρέσκια, ζωντανή, κι ας μην είχε κάτι το ιδιαίτερο να μας πει. Στο «Ποιος ανακάλυψε την Αμερική», δύο νέα κορίτσια, η Παυλίνα Χαρέλα και η Νάντια Δαλκυριάδου, έδωσαν τα ρέστα τους σ’ ένα ρεσιτάλ «γήρανσης».

Στέκομαι και στο «This is the end, Eh», σε σκηνοθεσία Δημήτρη Σακατζή. Τίτλος ενδεικτικός. Το τέλος του χώρου, το τέλος της αναμονής, το τέλος του παιχνιδιού, το τέλος του «Γκοντό». Ένα κολάζ κειμένων που έδωσε την ευκαιρία στους μαθητές του εργαστηρίου της «Ούγκα Κλάρα»  να μας δείξουν τι έμαθαν ή τι μπορούν να κάνουν. Μία ευχάριστη έκπληξη  πριν πέσει οριστικά η αυλαία στο στέκι του Σακατζή και των συνεργατών του.

Το «Σχήμα εκτός άξονος» έκανε και φέτος προτάσεις δύσκολες αλλά αναγκαίες. Παρούσα και πάντα με ενδιαφέρον η ομάδα του Π. Ζηβανού ΚΘΕΘ, με το σκοτσέζικο έργο «Το ατσάλι», ενώ προτάσεις είχαμε και από «άστεγες» ή/και νέες ομάδες (Passatempo, Ακάρεα, Μεταφορική κ.ά) που έβαλαν τη ψηφίδα τους στο πολιτιστικό μωσαϊκό της πόλης.

Γενικά, η συνολική εικόνα της θεατρικής Θεσσαλονίκης μπορεί να μην έχει να παρουσιάσει τον πλούτο και την πρωτοπορία της Αθήνας, έχει όμως μία ανεκμετάλλευτη ενέργεια που, ενδεχομένως, να την κρατήσει όρθια στις δύσκολες μέρες που ακολουθούν.

10/7/2011