Καταρχάς να πω το εξής: το ελληνικό
θέατρο έχει ανάγκη τη δυναμική παρουσία του μουσικού θεάτρου, και εννοώ πιο
πολύ του πειραματικού, εκείνου που αναζητά και διερευνά νέους τρόπους έκφρασης
και νέες πηγές έμπνευσης, μακριά από γραφικότητες, ανώφελους φολκλορισμούς και
επιθεωρησιακού τύπου λύσεις. Έχουμε έξοχα μουσικά κοιτάσματα (και σύγχρονα και
παλαιότερα) που άνετα προσφέρονται για θεατρική αξιοποίηση, αρκεί να βρεθούν
εκείνοι που πιστεύουν στην αξία τους και να πράξουν ανάλογα.
Κάποια στιγμή πρέπει επίσης και στις
δραματικές σχολές να δοθεί μεγαλύτερη και συστηματικότερη προσοχή στη
διδασκαλία του μουσικού θεάτρου. Είναι ένας χώρος με τεράστιες δυνατότητες.
Ιδίως στις μέρες μας με το υβριδικό θέατρο να κυριαρχεί, ο διάλογος ανάμεσα στα
είδη επιβάλλεται.
Υπ' αυτή την έννοια, προτάσεις όπως ο Άτακτος
Κόσμος που είδαμε στη σκηνή του Άνετον από την ομάδα NEFES
(δημιουργήθηκε το 2019, και αυτή είναι η πρώτη δουλειά της που βλέπω), στο
πλαίσιο της Ανοικτής Σκηνής της Πόλης, είναι και καλοδεχούμενες και αναγκαίες.
Αυτό είναι το ένα, όμως από μόνο του δεν αρκεί. Απαιτούνται και πολλά άλλα για
να φτάσουμε να έχουμε τα επιθυμητά, τα ευεργετικά αποτελέσματα που οδηγούν στον
εμπλουτισμό της θεατρικής μας βιβλιοθήκης και αρχειοθήκης. Τι εννοώ;
Μπορεί οι σκηνοθετικές προθέσεις της
Έλενας Μουδίρη Χασιώτου να ήταν ενδιαφέρουσες και να "ιντρίγκαραν"
(εμένα τουλάχιστο) με τις κρυμμένες προοπτικές τους, όμως εκείνο που τελικά
μετράει είναι τα σκηνικά παραδοτέα, το αποτέλεσμα. Από τη στιγμή μάλιστα που η
ομάδα χρησιμοποιεί τη λέξη "παράσταση" (ήχου-φωνών) και από τη στιγμή
που καταφεύγει σε κείμενα, διαλόγους και δράσεις σωμάτων, τότε μπαίνουμε και στο σύμπαν
του (χορο)θεάτρου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται επιτελεστικά. Και κάπου εδώ εκτιμώ
πως εντοπίζονται τα προβλήματα του Άτακτου κόσμου: προβλήματα δραματουργικά,
σκηνοθετικά και χορογραφικά (κυρίως).
Με όρους μουσικούς, οι δέκα φωνές που
διαμόρφωναν το ηχοτοπίο της περφόρμανς έδειξαν πως διαθέτουν τις ποιότητες που
απαιτούνται ώστε να φέρουν εις πέρας αυτό που τους ανατέθηκε. Μου άρεσαν. Όπως μου
άρεσαν και τα επιλεγμένα παραδοσιακά και διασκευασμένα μουσικά ακούσματα. Είχαν
το ειδικό (καλλιτεχνικό και εθνολογικό) ενδιαφέρον τους.
Εκείνο που απουσίαζε από την περφόρμανς
στο σύνολό της, πέρα από την εμφανώς χωλαίνουσα δραματουργική επεξεργασία του
υλικού η οποία δεν είχε ούτε πυκνότητα ούτε ειρμό ούτε καθαρή στόχευση, ήταν η
έξυπνη σκηνική διαχείριση των σωμάτων, ο τρόπος παρουσίας και κίνησής τους μέσα
στον χώρο, ο "διάλογός" τους με τον χώρο και μεταξύ τους, και κυρίως
ο τρόπος που η υλικότητά τους (η θεατρική παροντικότητά τους) συναντούσε (και
συνομιλούσε) με τον πανταχού παρόντα ήχο, είτε αυτός ήταν ο ήχος της αρθρωμένης
λέξης είτε ο ήχος πέρα από τις λέξεις. Σκηνοθετικά (και χορογραφικά) υπήρχε μια
γενικότερη αμηχανία, που κατέληγε σε αδέξια και διεκπεραιωτικά γκρουπαρίσματα,
σε σώματα σφιγμένα, διστακτικά, και λύσεις εύκολες (πλην ορισμένων σκηνών),
χωρίς την απαιτούμενη φαντασία και κυρίως την ευέλικτη και ευπλαστη
ποικιλότητα, ικανή να τρέξει και να συντελέσει με τα παλλόμενα ηχητικά
ερεθίσματα.
Σε κάθε περίπτωση, και ανεξάρτητα από
τις όποιες εντυπώσεις μου άφησε η περφόρμανς αυτή (που στο κάτω-κάτω είναι
αυστηρώς προσωπικές αντιδράσεις), το ξαναλέω: το θέατρό μας έχει ανάγκη από
ερευνητικά σύνολα ή μονάδες που αφιερώνουν χώρο και χρόνο στο πάντρεμα της
μουσικής και του δραματικού (και όχι μόνο) θεάτρου. Και από αυτή την άποψη μόνο
με θετική διάθεση στέκομαι απέναντι σε αυτή την ερευνητική μουσικο-χορο-θεατρική
προσπάθεια.
Άλλωστε καθετί ερευνητικό, εφόσον είναι
σοβαρό και όχι της πλάκας, συνοδεύεται νομοτελειακά και από το ρίσκο, το ενδεχόμενο
της αποτυχίας, που δεν είναι τίποτε άλλο από ερέθισμα για το επόμενο βήμα,
τουλάχιστο γι' αυτούς που επιμένουν και πιστεύουν ότι μπορούν.
Υστερόγραφο
Εκείνο που ακούω συχνά είναι οι μεγάλες δυσκολίες
που συναντούν στην προετοιμασία τους όλοι οι θίασοι που φιλοξενούνται αυτή τη στιγμή στο θέατρο Άνετον, στο πλαίσιο της
«Ανοικτής θεατρικής σκηνής της πόλης». Εάν πράγματι θέλουμε να κρατήσουμε έστω
και λίγους από αυτούς τους καλλιτέχνες στην πόλη, κάποια στιγμή οι αρμόδιοι που
διαχειρίζονται την πολιτιστική της ζωή πρέπει να βοηθήσουν ώστε να βρεθεί μια
κάποια λύση σε αυτό το μόνιμο πρόβλημα των άστεγων και περιπλανώμενων ομάδων. Ίσως
κάποιοι χώροι του Δήμου θα μπορούσαν να διατεθούν προς αυτό το σκοπό. Ας προβληματίσει
αυτό. Η λύση του σίγουρα θα βοηθήσει.
