Ένα τελευταίο σχόλιο για τα πεπραγμένα του καλοκαιριού, πάλι από το
Φεστιβάλ Αθηνών, λίγο πριν την αυλαία της νέας θεατρικής περιόδου η οποία, από
ό,τι ακούγεται θα είναι αρκετά πλούσια, τουλάχιστο ποσοτικά. Ας ευχηθούμε μόνο
να είναι και ποιοτικά, γιατί πολλά φέσια τρώμε κάποια χρόνια τώρα με άλλοθι την
κρίση.
Θέατρο-ντοκουμέντο
Στη
μέση του δρόμου: Έτσι επέλεξε να
τιτλοφορήσει το τελευταίο θεατρικό
του εγχείρημα ο Πρόδρομος Τσινικόρης, ένα εγχείρημα που συνδυάζει το
θέατρο-ντοκουμέντο με το θέατρο site specific, με
εστιακό κέντρο τους άστεγους της Αθήνας, τα άτομα εκείνα που ενώ τα βλέπουμε
μπροστά μας δεν έχουμε ακούσει ποτέ τη φωνή τους, δεν ξέρουμε σε ποιο τόπο και
σε ποιο χρόνο ζουν. Είναι οι «εκτός» της δικής μας αφήγησης και της δικής μας μνήμης.
Έξυπνη η ιδέα αλλά και γεμάτη παγίδες, γιατί
συνορεύει επικίνδυνα με τον εξωτισμό. Ένα κάτι ελάχιστο μπορεί να τα
εκτροχιάσει όλα. Μου θυμίζει αυτό που κάνουν πολλοί τουριστικοί πράκτορες, οι
οποίοι, αντί αδρής αμοιβής, σε πάνε tour στις φαβέλες του Ρίο και του Μέξικο Σίτυ για να δεις πώς ζουν οι
απόκληροι της ζωής. Κάτι αντίστοιχο που γίνεται και στην Ταϊλάνδη, με τον
εξωτισμό της ανήλικης πορνείας. Η απόλυτη εκπόρνευση της φτώχειας.
Ο Τσινικόρης, γνωρίζοντας τις
εύθραυστες ισορροπίες που κυριαρχούν σε τέτοιου είδους οριακές δοκιμές,
κινήθηκε με σύνεση και καλά σχεδιασμένο πλάνο. Απέφυγε τις υπερβολές, τους
φτηνούς εντυπωσιασμούς και σχεδίασε ένα δρώμενο με λογική και συνέπεια. Και
πέτυχε.
Πρόδρομος Τσινικόρης
Το δρώμενο
Η συνάντηση των επτά θεατών που
συμμετείχαν σε καθεμία από τις επτά διαδρομές, που επαναλαμβάνονταν ανά μία ώρα
(τέσσερις στο σύνολο), ήταν η πλατεία Κλαυθμώνος, στο κάτω μέρος της οποίας
συνωστίζονται οι «άλλοι» της πόλης. Εγώ συμμετείχα σε δύο διαδρομές. Η μία με οδήγησε
στην πλατεία Καρύτση, σ’ ένα βιβλιοπωλείο, όπου κάθισα για 20 λεπτά και άκουσα,
με τη βοήθεια των ακουστικών που μου είχαν δοθεί πριν φύγω από την Κλαυθμώνος,
την ιστορία ενός Κούρδου πολιτικού πρόσφυγα.
Με το πέρας της ηχογραφημένης ιστορίας,
και ακολουθώντας τις οδηγίες που είχα, βγήκα από το βιβλιοπωλείο όπου με
εντόπισε και με φώναξε να κάτσουμε και να τα πούμε ο άστεγος της ηχογραφημένης
ιστορίας. Ήταν μια πολύ γεμάτη και ενδιαφέρουσα συζήτηση, κυρίως πολιτική, με
τον Ταϊλά, το όνομα του άστεγου, μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος του
Κουρδιστάν, που εδώ και πολλά χρόνια περιπλανιέται «αχαρτογράφητος» στους
ελληνικούς δρόμους.
Δεύτερη διαδρομή
Επιστρέφω στην βάση μου, στην πλατεία
Κλαυθμώνος. Ο σκηνοθέτης μου δίνει καινούργια ακουστικά, καινούργιο χάρτη και
φεύγω να συναντήσω τον επόμενο άστεγο. Το δρομολόγιο με φέρνει στην είσοδο ενός αστυνομικού
τμήματος. Εξηγώ στον αστυνομικό της πύλης το λόγο που βρίσκομαι έξω από το τμήμα. Με
κοιτάει σαν χάχας. Βάζει τις φωνές. Ψιλοψαρώνω. Ξαναδοκιμάζω σε πιο απλά
ελληνικά να του εξηγήσω το δρώμενο. Αυτός σταυροκοπιέται. Μάλλον μα περνά για
κανένα μουρλό. Λέω μέσα μου, «την
πάτησα». Πάω να φύγω, οπότε με σταματά και μου λέει με ύφος πολλών καρδιναλίων ν’
ανέβω και να μιλήσω με τον αξιωματικό υπηρεσίας. Αυτός θα ξέρει. Μπαίνω στο τμήμα
και πέφτω επάνω σε καμιά δεκαριά αστυνομικούς που αρχίζουν τις επιθετικές
ερωτήσεις: «τι γυρεύω εκεί, πώς ανέβηκα επάνω κ.λπ»;. Με τα πολλά μου δείχνουν
μια μικρή αίθουσα παραδίπλα με μια καρέκλα στη μέση, που έγραφε, αν θυμάμαι
καλά, «Φεστιβάλ». Κάθομαι. Βάζω τα ακουστικά και ακούω την ιστορία ενός
ζευγαριού. Αυτή με τρεις αποτυχημένους γάμους, ποτό, τζόγο. Αυτός στα ναρκωτικά
και στους δρόμους από 14 χρόνων. Μόλις τελειώνει η ιστορία, εμφανίζονται και οι
δυο μπροστά μου. Κουβεντιάζουμε επί
παντός επιστητού. Φεύγοντας μαθαίνω γιατί ο σκηνοθέτης επέλεξε το συγκεκριμένο
Τμήμα και τη συγκεκριμένη αίθουσα. Εκεί κατέληγε ο «Γιάννης» μετά από κάθε
σύλληψη.
Επιστρέφω παραδίδω τα ακουστικά, όμως
ακόμη κουβαλώ την εμπειρία εκείνων των «άλλων» ανθρώπων που ζουν σε «άλλους»
τόπους και χρόνους. Ενώ περίμενα άτομα βουτηγμένα στο μελό είδα άτομα που ακόμη
χαμογελούσαν.
Επιστροφή της ιστορίας
Γίνονται πράγματα στον εναλλακτικό χώρο του θεάτρου μας, ωστόσο εξακολουθώ
να πιστεύω, πως ο μεγάλος του όγκος δεν έχει βρει ακόμη τις λύσεις απέναντι σε
μια μονίμως διαφεύγουσα πραγματικότητα. Δεν έχει βρει τις γέφυρες διασύνδεσης
μαζί της. Εκείνο που πρέπει να καταλάβουν οι άνθρωποι του θεάτρου είναι ότι ο
21ος αιώνας θα είναι ένας αλλιώτικος αιώνας, Κι όχι μόνο με όρους
οικονομικούς αλλά και πληθυσμιακούς. Το θέατρο που θα επιβιώσει θα είναι εκείνο
που θα βοηθήσει να επιστρέψει στο σανίδι η ιστορία όχι ως επανάληψη αλλά ως
επανεκκίνηση.
Ο Ταϊλάν στην πλατεία Καρύτση με μία συμμετέχουσα στο δρώμενο
Το θέατρο μπορεί
Σ’ ένα κόσμο εκκολαπτόμενης πολλαπλότητας, το θέατρο πρέπει να κινηθεί και σαν συνδετικός κρίκος
ανάμεσα σε διαφορετικές κοινότητες μνήμης, δημιουργός μιας διευρυμένης αίσθησης
γεωπολιτικής και πολιτιστικής πραγματικότητας
Αυτό
δεν σημαίνει ότι το θέατρο μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά τουλάχιστον μπορεί
να βοηθήσει στη διαπλάτυνση των αισθητικών και ιδεολογικών ορίων και αντοχών
των ανθρώπων. Μπορεί να βοηθήσει ώστε να δουν τη ζωή των «άλλων» καλύτερα, μέσα
από την ανάπτυξη ή ανακάλυψη ενός ζωτικού χώρου ανάμεσα στη «δική τους» ανθρωπότητα
και των «άλλων», δηλαδή μέσα από ζώνες επαφής όπου θα προβάλλεται και η διαφορά
και η ομοιότητα.
Για
να τα πετύχει όλα αυτά, πρέπει πρωτίστως να σταματήσει να αναπαράγει την
οριζόντια λογική των τηλεοπτικών ειδήσεων και να γίνει πιο διεισδυτικό και
επικίνδυνο. Η πραγματικότητα δεν είναι ποτέ ορατή, πολλώ δε μάλλον επίπεδη.
Κάποιος πρέπει να την ανακαλύπτει διαρκώς μέσα από επικίνδυνες καταδύσεις.
Αγγελιοφόρος της Κυριακής
4/10/2015
