H ομάδα «Πλεύσις», σταθερή στους προσανατολισμούς της,
με εργαστηριακή διάθεση και καλό προσανατολισμό, δοκιμάζεται γόνιμα εδώ και
χρόνια σε έναν χώρο όπου το σώμα είναι στο επίκεντρο, το σώμα ως η επιφάνεια
επάνω στην οποία η κάθε κοινωνία αφήνει τα αποτυπώματά της.
Τελευταίο δείγμα δουλειάς της η περφόρμανς Μήδεια:
δεν με χωρά ο τόπος, εμπνευσμένη
από το γνωστό μύθο της γυναίκας που, όσο ελάχιστες αρχαίες φιγούρες, έχει
εμπνεύσει αλλά και ταλαιπωρήσει τη σύγχρονη δημιουργική φαντασία. Θύτης ή θύμα;
Αγία ή κολασμένη; Ο καθένας απαντά ανάλογα πώς ερμηνεύει την απιστία του
Ιάσονα. Πάντως οι σύγχρονες φεμινίστριες δεν χαρίζονται. Δείχνουν σαφέστατα
μεγαλύτερη κατανόηση στην αποτρόπαια πράξη της. Τη βλέπουν ως το αποτέλεσμα της
ταπείνωσής της. Για τον Ιάσονα η
ετυμηγορία απόλυτη: είναι ένοχος.
Προ-γραφή
Δεν θα μπω σε μια συζήτηση που δεν έχει τέλος. Μου
αρκεί για την κριτική μου ο
συμπληρωματικός τίτλος της περφόρμανς που είδα στο Black Box, «Δεν με χωρά ο
τόπος», τίτλος που προδίδει το γεγονός ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με κάτι που
έχει ήδη τελεστεί.
Και το ερώτημα εύλογο: Τι απομένει να σκεφτούν και να
πράξουν τώρα, εν έτει 2015, οι επαναφορείς της μυθικής αυτής γυναίκας; Προς τα
πού μπορεί να πάει η νέα τους Μήδεια, ώστε να τη χωρέσει ο νέος τόπος, που
σημαίνει εκ προοιμίου απαλλαγή από τον αρχαίο τόπο, την «προ-γραφή» της, το ήδη
τελεσθέν γεγονός του φόνου και της εξορίας;΄ Μπορεί η επαναφορά της να
κατεδαφίσει τα πλαίσια που έχουν
ήδη μπει πριν αυτή καν δράσει; Μπορεί από κλασική φιγούρα να γίνει μοντέρνα; Ή
είναι πάντοτε μοντέρνα;
Η φυλακή
Η ομάδα «Πλεύσις» βάζει στον πυρήνα της σύνθεσής της
την εικόνα της φυλακής και πορεύεται απορώντας. Και καλά κάνει. Γιατί αυτό δεν
αφορά μόνο τη Μήδεια-θηλυκό. Αφορά και τον Ιάσονα-αρσενικό. Και αυτός είναι
εγκλωβισμένος μέσα σε ήδη διαμορφωμένους κώδικες συμπεριφοράς, ανεξάρτητα εάν
είναι όλοι προς ίδιον συμφέρον.
Το θέμα είναι ότι ούτε το δικό του σώμα είναι
ελεύθερο. Μολονότι καθοδηγεί τη δράση, η απόδραση αποκλείεται. Τα πλαίσια είναι
κοινά. Στη σκηνή καλούνται να κάνουν «επίδειξη» της αδυναμία στους να τα
μετακινήσουν. Θα παραμείνουν στο ίδιο σημείο επαναλαμβάνοντας την επιθυμία τους
να αποδράσουν. Μόνιμα τραγικές μορφές, ποτέ άνθρωποι.
Η σκηνή-φυλακή
Μέσα σε αυτό το πνεύμα, εκτιμώ πως η εικαστική σύλληψη
της εικόνας με τις κεκλιμένες πλατφόρμες ήταν ένα στοχευμένο σχόλιο, που
ενίσχυαν επιδέξεια τα πρωτότυπα μουσικά ακούσματα με τα οποία συνόδευσε το
δράμα το Μηνάς Εμμανουήλ.
Οι τρεις φιγούρες που πρωταγωνιστούν στο μυθικό αυτό πλέγμα
του έρωτα και της απιστίας, κατοικούν έναν χώρο έξω από τον χρόνο και τον τόπο,
σε μια ετεροτοπία, η επιφάνεια της οποίας κουβαλά μέσα στην ίδια την κίνηση και
τη μορφοδομή της κάτι απόκοσμο, αλλά και καθοριστικό, καθώς οριοθετεί τη θέση
των σωμάτων στην τάξη πραγμάτων. Έτσι όπως τους ανεβοκατεβάζει σαν σε ασανσέρ,
τους υπενθυμίζει τον εγκλωβισμό τους. Αυτοί μπορεί να θέλουν να πατήσουν γερά
σε έναν τόπο, αλλά δεν μπορούν. Η επιφάνεια που τους φιλοξενεί είναι ολισθηρή,
όπως και τα συναισθήματα.
Το μήνυμα σαφές: ο άνθρωπος είναι τραγικός, γιατί ποτέ
δεν θα καταφέρει να σταθεί εντελώς όρθιος. Πάντα κάπου θα γέρνει. Οι πλατφόρμες
της ζωής θα τον ανεβοκατεβάζουν ακούραστα.
Το ερωτηματικό
Η Μήδεια είναι μύθος οντολογικός. Και η αφαιρετικότητα
της περφόρμανς που δίδαξε ο Κουτρουμπής
ήταν μια φιλότιμη και καθαρή προσπάθεια να αποτυπώσει μέσα από την
κίνηση, χορευτική ή άλλης μορφής, εκείνο το μυστηριώδες «κάτι» που ελέγχει τη
ζωή.
Σωστά θεωρώ επέλεξε να «βασανίσει» τους συνεργάτες του
επάνω σε μια επιφάνεια που τους διώχνει διαρκώς με τις μετακινήσεις της. Είναι
σαν να ήθελε να δείξει ότι οι τρεις χαρακτήρες, για να επιβιώσουν, οφείλουν να
παλεύουν κάθε τόσο ώστε να διασφαλίσουν την προσωπική γεωγραφία των δρωμένων
τους (και των επιθυμιών τους) που κανείς δεν τους εγγυάται. Όπως ο Οιδίποδας,
έτσι κι αυτοί είναι γεννημένοι και καταδικασμένοι να απορούν διαρκώς, καθώς θα
πορεύονται προς το αδιέξοδο της τραγικότητάς τους. Και θεωρώ πως σωστά η
σκηνοθεσία άφησε να κυριαρχήσει το ημίφως σε όλη τη διάρκεια της περφόρμανς,
δείχνοντας έτσι πως πάντα θα παραμένουν μετέωρα ερωτηματικά καρφωμένα στο
ζωτικό τους χώρο. Ο έρωτάς τους θα είναι όπως και οι μετακινούμενες πλατφόρμες:
με τα πάνω και τα κάτω του, αλλά μονίμως στο ίδιο σημείο κι ας μην τον χωράει ο
τόπος.
Επιτελέσεις
Οι Όλγα Γερογιαννάκη, ο Αντώνης Κουτρουμπής και η
Νατάσα Ζαφειροπούλου κινήθηκαν με καλό ρυθμό, καλή χημεία και εσωτερικότητα στα
μονοπάτια των παθών τους. Θα τους ήθελα, ωστόσο, με περισσότερη φαντασία κατά
μόνας και στις συνευρέσεις τους. Οι επιτελεστικές λύσεις που κατέθεσαν δεν ήταν
αρκούντως εμπνευσμένες. Μερικές φορές θα έλεγα πως ήταν και αμήχανες.
Επίσης τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα ναι μεν υπογράμμιζαν
την κυκλικότητα των δρωμένων, από την άλλη όμως, από ένα σημείο και μετά
γίνονταν προβλέψιμα και έτσι αφαιρούσαν από την απειλητικότητα της περιρρέουσας
ατμόσφαιρας. Περίπου λειτουργούσαν εφησυχαστικά. Ανακυκλώνοντας τον εαυτό τους
έπαυαν να είναι «σκοτεινά» ή «επικίνδυνα». Και νομίζω πως ένα θέμα σαν κι αυτό
θέλει πρωτίστως το μη προβλέψιμο ώστε να ενισχύονται οι κορυφώσεις (της
ελπίδας) και μετά η μεγάλη απογοήτευση που έρχεται με την πτώση.
Συμπέρασμα: καλή η ιδέα του εγκλωβισμού ως οργανωτικής αρχής. Θα ήταν ωστόσο
καλοδεχούμενη και μια πιο απρόβλεπτη εικονοποίησή της.
Αγγελιοφόρος της Κυριακής
11/10/2015
