Ο τρόμος του κενού

Ο Μαρκ Ρέιβενχιλ είναι ένας συγγραφέας που μπορεί να μη μασάει τα λόγια του, μπορεί να σοκάρει με τις αμοραλιστικές του απόψεις, όμως το Σύστημα έχει δείξει ότι ξέρει πολύ καλά να απορροφά τους όποιους επιφανειακούς κραδασμούς προκαλούν οι αιρετικές του θέσεις.
Να σας θυμίσω το «Shopping and Fucking», ένα υποτίθεται υπερβολικά βίαιο, χυδαίο και απάνθρωπο για τα γούστα του μέσου θεατή έργο, το οποίο η μηχανή των δημοσίων σχέσεων του Royal Court μετέτρεψε σε must διασκέδαση των βολεμένων μεσοαστών. Όπως έγινε όταν πρωτοπαίχτηκε και στο Αμόρε. Έτρεξε να  πάρει μάτι όλο το Κολωνάκι και τα Βόρεια προάστια.

Περίπου στο ίδιο πνεύμα κινείται και το πιο πρόσφατο έργο του –το αποτέλεσμα της συνεργασίας του με τη βρετανική ομάδα σωματικού θεάτρου Frantic Assempty-- «Πισίνα—όχι νερό» (2006), που είδαμε στο θέατρο Σοφούλη από την ομάδα «Πρώτες Ύλες».  Στο επίκεντρο του στόρι είναι η Σάλι, διάσημη καλλιτέχνιδα, η οποία διοργανώνει ένα πάρτι στο σπίτι της όπου καλεί τρείς καλούς της φίλους, επίσης καλλιτέχνες. Κατά τη διάρκεια του πάρτι ένα σοβαρό ατύχημα ρίχνει τη Σάλι σε κώμα (εν αγνοία της βουτά σε μια άδεια πισίνα), οπότε οι τρεις φίλοι έχουν τη φαεινή ιδέα να χρησιμοποιήσουν το σώμα της ως πηγή έμπνευσης για να δημιουργήσουν μια ακραία εικαστική περφόρμανς. Είναι μια μοναδική ευκαιρία για να ξεχωρίσουν. Όλα όμως ανατρέπονται όταν αυτή ανακτά τις αισθήσεις της. Σχέσεις και συναιθήματα ξαναφιλτράρονται και επανατοποθετούνται.

Η πρόθεση του συγγραφέα να μιλήσει για την αποδόμηση και το κενό (στις τέχνες, στις σχέσεις, στην ηθική, στην αισθητική κ.λπ) είναι ενδιαφέρουσα. Όμως, όταν μια άποψη δεν επενδύεται με στέρεα δραματουργικά υλικά, είναι από παντού ευάλωττη. Και το μεγαλύτερο σφάλμα του Χρήστου Λύγκα, που ανέλαβε και τη σκηνοθεσία, είναι ότι στράφηκε στην τεχνολογία για να σώσει ένα κείμενο που είχε ανάγκη από άλλη μεταχείριση, με αποτέλεσμα να το εκθέσει ακόμη πιο πολύ. Κάποιες εικόνες με το διαμελισμένο σώμα της Σάλι στην πισίνα θα μπορούσαν να «παίξουν» ως σποτάκια-σχόλιο στα δρώμενα. Προς τι, όμως, όλες αυτές οι άνευ σημασίας βιντεοσκοπήσεις που τραβούσαν λάιβ οι ίδιοι οι ηθοποιοί; Αντιλαμβάνομαι την πρόθεσή του να σχολιάσει τις αναπαραγωγικές δυνατότητες που του παρέχει η κάμερα, μετατρέποντας το θέατρο σε κανάλι μέσω του οποίου μια διαμεσολαβημένη αναπαράσταση ενδύεται τα ιμάτια του φυσικού. Το θέμα είναι το σχόλιο να διευρύνει τις όποιες δυνατότητες του έργου με τρόπο ευφυή και παραγωγικό. Εδώ η όλη προσπάθεια βούλιαξε, προκαλώντας δραματική υποθερμία και αποσυντονισμό, κυρίως στον τρόπο διδασκαλίας των ρόλων. Στην προσπάθειά του να θηρεύσει φυσικότητα, έβαλε τους ηθοποιούς του (και τον εαυτό του) να παίζουν μπροστά από την ατάκα, κατά το πρότυπο των μεταμοντερνιστών, όμως δεν μερίμνησε ταυτόχρονα να ελέγξει το πομπώδες, απαγγελτικό ύφος που ακύρωνε κάθε επίφαση φυσικότητας. Όπως δεν έλεγξε και τις σχέσεις των ηθοποιών του με τα παράγωγα της τεχνολογίας. Το ότι έπαιζαν για το μάτι της κάμερας και όχι του θεατή, θα μπορούσε ίσως να λειτουργήσει αποστασιοποιητικά και αποκαλυπτικά, εάν συνοδευόταν με πιο ουσιαστικές και λειτουργικές λύσεις. Όπως κίνησε τους σωματικούς όγκους, ενίσχυσε την ακαμψία και την αμηχανία τους. Από τις τρεις ερμηνείες, η Μ. Χατζηιωαννίδου ήταν σχετικά πιο κοντά στο ύφος και το ήθος ενός κατά βάση φιλοσοφικού μονολόγου. Ιδωμένοι ως σύνολο, όμως, και οι τρεις (συν Α. Ρεμούνδος και Χρ. Λύγκας) ούτε ανέδειξαν ούτε φώτισαν τον καιροσκοπισμό και των αμοραλισμό των ηρώων τους. Οι υπερβολές, οι αχρείαστες εξπρεσιονιστικές πόζες και οι λαρυγγισμοί, συσκότισαν την κλιμάκωση της διαφθοράς και του τρόμου που αυτή προκαλεί. Κοστούμια και διαμόρφωση του σκηνικού χώρου Γ. Μεντζικώφ, μουσική Στ. Γασπαράτος.

Κατακλείδα: ένα κείμενο με μια αβανταδόρικη ιδέα, που έμεινε ένθεν κακείθεν της σκηνής απλώς μια ιδέα. 

Αγγελιοφόρος της Κυριακής

18/4/2010