Οι σχέσεις της αγοράς με το θέατρο και
τους συντελεστές του ούτε καινούργιες είναι ούτε εύκολες. Μετράνε τόσα χρόνια
όσα και η ίδια ιστορία του θεάτρου ως οργανωμένο θέαμα. Ο λόγος απλός. Από τη
στιγμή που το θέατρο ζει μέσα στη δημόσια σφαίρα, και εν πολλοίς συντηρείται
από αυτή, δεν μπορεί να αποφύγει το ολισθηρό και αβέβαιο παιχνίδι των
"επικίνδυνων σχέσεων" μαζί της.
Η ειδοποιός διαφορά με το παρελθόν έγκειται στο γεγονός ότι στις μέρες μας αυτό το παιχνίδι
(που εντέλει αποδεικνύεται πως δεν είναι καθόλου παιχνίδι) έχει ξεφύγει από
κάθε έλεγχο. Από τη στιγμή που η διαδικτυακή κουλτούρα έχει πλέον νομιμοποιήσει
τη λογική του anything goes, όλα πλέον είναι ανοικτά και πιθανά.
Τα ορατά "κέντρα" που κάποτε
ρύθμιζαν το παιχνίδι (και όλες τις μορφές εξουσίας και εξουσιαστικού λόγου)
έχουν υποχωρήσει μπροστά στην επέλαση των νέων διαχειριστών της εξουσίας, μιας
εξουσίας διασπορικής, γι' αυτό και δύσκολα εντοπίσιμης και ακόμη πιο δύσκολα
αντιμετωπίσιμης.
Πρόκειται για μια εντελώς νέα
πραγματικότητα που εξηγεί, κατά τη γνώμη μου, και τη σταδιακή αποδυνάμωση της συγκρουσιακής
λογικής που πάντα χαρακτήριζε το θέατρο, από την εποχή των αρχαίων: δεν έχει
ορατό αντίπαλο ώστε να του «αυθαδιάσει».
Προς επίρρωση της παραπάνω τοποθέτησης,
θα επικεντρωθώ πολύ σύντομα μόνο στον χώρο της θεατρικής κριτικής που νομίζω
δείχνει αρκετά καθαρά πώς λειτουργούν οι σχέσεις αυτές.
Περί θανάτων και γεννήσεων
Όπως είχαμε τον "θάνατο του
συγγραφέα", της "ιστορίας" κ.λπ. έτσι μας προέκυψε στην πορεία και
ο "θάνατος των εκδοτών"-- εφημερίδων, περιοδικών κ.λπ. Όχι όμως για
πολύ. Γιατί σε χρόνο μηδέν άρχισαν να ξεφυτρώνουν από παντού χιλιάδες εκδότες
του εαυτού τους: Ποιητές, μέχρι ζωγράφοι, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, κριτικοί,
γκουρού της ευτυχίας και πλουτισμού και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί ο
ανθρώπινος νους. Γέμισε η χώρα. Η Γη όλη. Και μαζί με αυτούς άρχισε να
εξελίσσεται ένας άγριος (κυριολεκτικά πλανητικόςαγώνας) εκμετάλλευσης των
δυνατοτήτων του διαδικτύου προς άγραν πελατείας (followers).
Η αγιοποίηση των likes
Θυμάμαι ακόμη εκείνες τις πρώτες φορές
που μου ζητήθηκε από φεστιβάλ στο εξωτερικό να αναφέρω αριθμό likes/followers, προκειμένου
να αποφασίσουν εάν αξίζει τον κόπο να με προσκαλέσουν. Με ξάφνιασαν. Το θεώρησα
προσβλητικό. Δεν είχα εικόνα του τι γίνεται και πώς παίζεται το νέο παιχνίδι
(ήμουνα ακόμη κολλημένος στα έντυπα). Τότε μετά βίας είχα καμιά δεκαριά που
ακολουθούσαν τη διαδικτυακή μου σελίδα. Και δεν έδινα σημασία, γιατί ακριβώς
δεν ήξερα αν είχε σημασία. Στην πορεία κατάλαβα ότι αυτή πλέον είναι η μεζούρα.
Κανείς δεν σε θέλει εάν δεν πείθεις με νούμερα ότι είσαι "δημοφιλής",
ότι "πουλάς" και ότι θα "τους τα φέρεις". Δεν πρόκειται να
ασχοληθούν με την ποιότητα των γραπτών σου. Ας μην γελιόμαστε. Καρφί δεν τους
καίγεται.
Περί δικτατόρων
Έχουμε εδώ και αρκετό καιρό περάσει πια
από τους "ορατούς δικτάτορες" στη "δικτατορία"
αόρατων" συλλεκτών" likes και followers. Βλέπουμε να κερδίζουν ολοένα
και περισσότερο έδαφος και ευήκοα ώτα οι κάθε λογής περαστικοί (που είδαν φως
και μπήκαν), τυχάρπαστοι ή ευκαιριακοί σχολιαστές, χωρίς παιδεία και εφόδια,
influencers της συμφοράς που κάνουν το παν ώστε να είναι διαρκώς στο προσκήνιο,
ορατοί μέσα στο παμφάγο και αόρατο σύμπαν του διαδικτύου, πλασάροντας τον εαυτό
τους μέσα στις κατάλληλες ομάδες από τις οποίες περιμένουν, δίκην αλληλεγγύης ή
παρέας, ότι θα εισπράξουν τα δεκάδες αναγκαία likes/shares κ.λπ που θα τους προμηθεύσουν
τα καύσιμα ώστε να "πουλήσουν" τις απόψεις τους και το όνομά τους. Το
Εγώ τους ως η νέα και "αξιόπιστη αυθεντία".
Περί εκδημοκρατισμού
Οι φανατικοί φίλοι του διαδικτύου αυτό
το ονομάζουν "εκδημοκρατισμό" και "διασπορά" (και άρα
ακύρωση) της εξουσίας. Είναι όντως έτσι; Διατηρώ πάρα πολλές επιφυλάξεις. Γιατί
εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα Εγώ που λειτουργεί ως αόρατη αλλά και πανταχού
παρούσα εξουσία, την οποία προσωπικά θεωρώ παρασάγγας πιο επικίνδυνη από την
ορατή εξουσία οποιουδήποτε πάλαι ποτέ κριτικού ή διαχειριστή των σχέσεων
θεάτρου και αγοράς.
Κατακλείδα
Εκείνο που πρωτίστως πρέπει να μας
απασχολεί είναι κατά πόσο ο "εκδημοκρατισμός" που τόσο πολύ
προβάλλουν οι ένθερμοι φίλοι του
διαδικτύου, οδηγεί προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Γιατί αν οδηγεί προς τα κάτω
δεν είναι εκδημοκρατισμός αλλά βανδαλισμός της δημοκρατίας.
Πρώτη
δημοσίευση: Parallaxi
2/06/2023
