Δυο λόγια για τον Μάλκοβιτς

 

 

Δεν είναι και λίγο πράγμα μέσα σε περίπου 4 μήνες να έχεις τη δυνατότητα να δεις στη σκηνή τον Τζων Μάλκοβιτς, έναν από τους καλύτερους, τους πλέον " δαιμόνιους", πρωτεϊκούς και συναρπαστικούς ηθοποιούς παγκοσμίως.

Τον Οκτώβριο του 2022 μας επισκέφθηκε με το σαρκαστικά απολαυστικό πρότζεκτ The Music Critic, σε σύλληψη και δημιουργία του διάσημου βιολιστή, συνθέτη, παραγωγού και ηθοποιού Aleksey Igudesman, ο οποίος συμμετείχε στην παράσταση μαζί με τον πιανίστα Hyung-ki Joo.

Τώρα, ο Μάλκοβιτς είναι στη Στέγη (9-12/02, 2023), όπου πρωταγωνιστεί στο πολύ δύσκολο, πολύ δύσβατο έργο του Κολτές, Η μοναξιά των κάμπων με βαμβάκι, σε έναν ρόλο εντελώς διαφορετικό, ωστόσο απόλυτα ταιριαστό στο υποκριτικό του στυλ.

Nα προσθέσω εδώ ότι στη Θεσσαλονίκη είχε έρθει και το 2007 στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου, όπου έδωσε και μία masterclass.

Ο Μάλκοβιτς ανήκει στη γενιά των ηθοποιών που μεγάλωσαν και έμαθαν την τέχνη του ηθοποιού αγκαλιά με τον αμερικανικό ρεαλισμό, όπως περίπου τον διοχέτευσε στην εγχώρια αγορά το Actors' Studio (η αμερικανική εκδοχή των σκηνοθετικών απόψεων του Στανισλάφσκι). Αν και ο ίδιος αρνείται ότι έμεινε προσκολλημένος σε αυτό το υποκριτικό στυλ, είναι γεγονός ότι μέσα από τον αυστηρό ρεαλισμό της Μεθόδου, που συχνά τείνει να υπηρετεί περισσότερο την προσωπικότητα του ηθοποιού παρά τον χαρακτήρα (βλ. λ.χ περίπτωση Μάρλον Μπράντο, ντε Νίρο, Αλ Πατσίνο, Μέριλ Στριπ), κέρδισε πολλά. 

Παράλληλα, όμως, παίζοντας με την πολύ σπουδαία ομάδα του Σικάγου Steppenwolf (ήταν ένα από τα ιδρυτικά μελη--1976) έμαθε να τιθασεύει το ατομικό παίξιμο της Μεθόδου και να αφήνεται πιο πολύ στη λογική και τη γοητεία του ομαδικού παιξίματος (ensemble acting).

Στην ομάδα αυτή είναι γνωστό ότι εξαρχής δεν ενθαρρύνονταν στυλ που προέβαλλαν και ξεχώριζαν το άτομο. Στόχος ήταν οι συλλογικότητες (του στυλ: σε μια ομάδα πέντε ηθοποιών στη σκηνή, για παράδειγμα, ο ένας αναζητεί τους τέσσερις και οι τέσσερις τον ένα).

Αυτό το ομαδικό πνεύμα θα καθιερωθεί μέσα στη δεκαετία του 1980 σε πολλά θέατρα του Σικάγου, σε σημείο να περάσει στον κόσμο του χώρου και ως "Στυλ Σικάγου/Chicago Style" (οι κριτικοί θα του δώσουν διάφορα ονόματα όπως, "rock 'n' roll acting", "gonzo theater" κ.λπ). Πρόκειται για ένα είδος "υπερνατουραλιστικού" (hypernaturalist)  παιξίματος με ψήγματα αυτοσχεδιασμού και έντονη αίσθηση χιούμορ (συνήθως μακάβριου), το οποίο η ομάδα θα εγκαινιάσει και θα εντυπωσιάσει με την Αληθινή Δύση (True West, το έργο του Σαμ Σέπαρντ το 1983, από την ρεαλιστική του τριλογία—τα άλλα δύο έργα: Θαμένο παιδί--Buried Child-- και Η κατάρα της λιμοκτονούσας τάξης--The Curse of the Starving Class). Κι εδώ να επισημάνω  ότι δεν μπορεί να είναι τυχαίο το στυλ γραφής του επίσης γνώριμού μας συγγραφέα Ντέιβιντ Μάμετ (σημειώστε: και αυτός από το Σικάγο), ένα στυλ πολύ ιδιαίτερο, το οποίο ξενίζει και συχνά μπερδεύει με την ελλειπτικότητα του λόγου, την ωμότητα του χιούμορ του, τις έντονες υπερνατουραλιστικές και συνάμα ακραίες πινελιές του που σκιαγραφούν ανθρώπινες συμπεριφορές. Δύσκολα μπορώ να φανταστώ έναν Νεοϋορκέζο, λ.χ, συγγραφέα θεάτρου να γράφει έτσι.

Αυτό το στυλ υποκριτικής (και γραφής) κατά κάποιον τρόπο εξηγεί και την τάση του θιάσου να αναζητεί έργα που να αναφέρονται πιο πολύ στην οικογένεια (κυρίως τη δυσλειτουργική).

Πέραν του προφανούς που λέει ότι ο θεσμός της οικογένειας είναι ο πυρήνας του αμερικανισμού και του αμερικανικού ονείρου, η εκτίμηση της ομάδας λέει ότι αυτά τα "οικογενειακο-κεντρικά" έργα βοηθούν το ομαδικό παίξιμο και παράλληλα οι ρωγμές που παρουσιάζει ο πυρήνας τους βοηθούν επίσης στην αναζήτηση και άλλων "ρεαλισμών", πέρα από τον ορατό και εκλογικευμένο ρεαλισμό (ας πούμε, "κρυμμένων " ή "φιμωμένων" ρεαλισμών). Σε αυτό τον τομέα ο Μάλκοβιτς θα εξελιχθεί σε αυθεντία (δείτε τον και αλλού, στον κινηματογράφο για παράδειγμα, στις Επικίνδυνες σχέσεις του Λακλό, το 1988).

Με την ομάδα αυτή ο Μάλκοβιτς θα μείνει ως ενεργό μέλος για 25 χρόνια. Σε αυτό το διάστημα σκηνοθέτησε ή/και συμμετείχε σε περίπου 40 θεατρικές παραγωγές. '

Όλα αυτά τα χρόνια θα συνεχίσει να αλλάζει και να εξελίσσεται υποκριτικά μαζί με την ομάδα, η οποία ποτέ δεν παρέμεινε προσηλωμένη και ακινητοποιημένη σε μια αισθητική γραμμή. Ακολουθώντας τις εξελίξεις, δεν έπαψε να αναζητά νέους χώρους δοκιμής και δοκιμασίας. Εάν δεν πέφτω έξω στους υπολογισμούς μου πρέπει να είναι η μακροβιότερη θεατρική ομάδα (ensemble) στην ιστορία του αμερικανικού θεάτρου (πιο ανθεκτική στον χρόνο ακόμη και από το Living Theatre).

Αν δούμε συγκριτικά και τις δύο παραστάσεις με τις οποίες ήρθε ο Μάλκοβιτς πρόσφατα στην χώρα μας ( The Music Critic, Η μοναξιά των Κάμπων με βαμβάκι) διαπιστώνουμε ακριβώς αυτό: την ύπαρξη δύο διαφορετικών Μάλκοβιτς, απόλυτα προσαρμοσμένων στις απαιτήσεις και ιδιαιτερότητες του κάθε πρότζεκτ ξεχωριστά.

Αυτά τα ελάχιστα που θυμάμαι πρόχειρα γι' αυτόν τον πολύ σπουδαίο ηθοποιό και την επίσης πολύ σπουδαία ομάδα μέσα από την οποία διαμορφώθηκε (αλλά και τη διαμόρφωσε).

 

Πρώτη δημοσίευση (με κάποιες μικρές διαφοροποιήσεις):  parallaxi 11/02/203